Page 149 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.
P. 149
kengaytirmaydi. Sababi muskovitda zaryadlar tetraedrlar ustida joylashgan bo‘lib,
bir- birini qattiq kuchlar bilan tortib turadi, ular orasiga suv kirolmaydi,
montmorillonitda esa aksincha, zaryad tarkiblari oktaedr urtasida joylashgandir,
shuning uchun urtasidagi alok,a juda bush bo‘ladi. Gidroslyudalarning strukturasi
muskovitning tuzilishiga uxshash bo‘lib, suv va organik moddalar taʼsirida
bukmaydi.
Kaolinit guruxidagi minerallar. Bu guruhdagi minerallar kaolinit Al 4(OH) 8
galluazitdan iborat bolib, Al 2|Si20 5| (OH) 4 – 2H 2O tabiatda kaolinit va galluazitlar
keng tarqalgandir. Qurilishda va keramika sanoatida kaolinitli loylar keng
qo‘llaniladi, ularning tarkibida kaolinit minerallari asosiy kremniy tashkil etadi.
Kaolinitli loylarning mexanik tarkibi montmorillonitlarga nisbatan yengil bo‘ladi.
Kaolinitlar strukturasi bittadan oktaedr va tetraedrdan tuzilgan.
Kaolinitning strukturasi
Kaolinit minerallari tuproqlar tarkibida kam uchraydi, faqat tropik va
subtropik tuproqdarda keng tarqalgandir. Asosan magmatik jinslarda hosil bo‘lgan
qizil va sariq tusli tuproqdarda ko‘p miqdorda uchraydi, yaʼni mayda va yirik
zarrachalar tarkibida to‘plangan bo‘ladi.
Kaolinitli minerallarning hosil bo‘lishi magmatik tog‘ jinslari bilan bevosita
boglik, bo‘lib, ular ustida bulgan tuproqlarga o‘tib asosiy qismini tashkil etadi.
Shuningdek, tarkibida kaolinit, dala shpatlari, slyudalar va boshqa minerallarning
o‘zgarishidan ham hosil bo‘lishi mumkin. Odatda dala shpatlarida kaolinit
