Page 56 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

U dahandam alangasida erimaydi. Selitra bilan qo‘shib qizdirganda o‘tkir

yoqimsiz isli osmiyli angidrid bug‘lari undan ajralib chikadi. Bu qotishmani suvda

eritganda keyin qora rangli kukun bo‘lib chikadi. Nevyanskit kislotaga o‘ta

chidamlidir.

Bu gruppa minerallari genetik jihatdan asosan o‘ta asos intruziv jinslar

(dunitlar va peridotitlar) bilan bog‘liqdir. Bunda ular platina gruppasi minerallari

xromli shpinelidlar, ba’zan mis sulfidlari bilan bir assotsiatsiyada topiladi, ya’ni shu
jinslarning uzginasida topiladi va unga boshqa ruda mineallar yo‘ldosh bo‘lmaydi.

Gidrotermal oltinli kvars tomirlarida topilganligini ham ko‘rsatish mumkin.
Nevyaskitning oltin bilan birga o‘sishganlari ham uchraydi. Nurash va konlarning

yuvilishi natijasida nevyanskit o‘zining kimyoviy turg‘unligiga ko‘ra platina
minerallari va oltin bilan sochilma konlar hosil qiladi.

Osmiyli iridiy ochilib qolgan o‘taasos intruziv jins massivlari bilan bog‘liq

bo‘lgan sochilma konlardan topiladi.

Osmiyli iridiyning eng yirik kristallari (diametri 1 mm dan kam bo‘lmagani

xolda), ya’ni kimyoviy kayta ishlanmasdan maxsus asboblar tayyorlashda ishlatiladi

(bu maqsad uchun donalari kattaligi 55 mm dan ortiq bo‘lmasligi kerak, plastinkacha

emas dumalokroq shakldagisi yaxshiroq bo‘ladi). Mayda donalari doimiy

perolarning uchlari va xirurgiya asboblarining kesadigan qismlarida va boshqa

joylarda ko‘llaniladi.

Sisertskit - (Os, Ir). Topilgan joyiga, ya’ni Uralning Sisertsk tumaniga

(Sverdlovsk yaqinida) qarab mineralga nom berilgan.

Kimyoviy tarkibi: sisertskit tarkibida iridiyga qaraganda osmiy ko‘pdir. Ko‘pincha

anchagina miqdorda osmiy bilan o‘rin almashgan Ru ishtirok etadi.

Singoniyasi - geksagonaldir, sisertskitning simmetriya ko‘rinishi

digeksagonal dipiramidal bo‘ladi. Sisertskit olti burchakli plastinkachalar

ko‘rinishidagi kristallar, qirralari edirilgan bo‘laklar, plastinkachalar (platinali

sochilmalarni yuvganda) bo‘lib topilgan. Uning kristallari alohida tekshirilgan emas.

Sisertskitning rangi och kul rang, ba’zan to‘q kul rang ham buladi. Metall kabi

yaltiraydi, xira. Qattikligi 6 ga yaqin. Sisertskit - mo‘rtdir. Uning ulanish tekisligi