Page 61 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

erimasdan o‘chib ketadi. Kislotalarda erimaydi. Kukuni KNO 3 bilan aralashtirib

qizdirilganda birdan o‘t olib ketadi.

Tabiatda grafit yuqori haroratda kimyoviy qaytarish protsesslarida paydo

bo‘ladi. Ba’zan turli tarkibga ega bo‘lgan magmatik tog‘ jinslari orasida uchraydi.

Ko‘p hollarda atrofdagi uglerodli tog‘ jinslaruglerod manbai bo‘lib hizmat qiladi.

Grafitning pegmatitlardan topilgan hollari ham ma’lumdir. Grafitning regional

metamorfizm sharoitlarida yoki magma intruziyasi ta’siri ostida toshko‘mir yoki
bitumli qatlamlar hisobiga paydo bo‘lgan metamorfik konlari ko‘p tarqalgan.

Grafit sanoatning xilma-xil tarmoklarida grafit tigellar tayyorlashda, quyish
ishlarida, qalamlar, elektrodlar ishlab chiqarishda, ishqalanuvchi qismlarni

moylashda bo‘yoqchilikka va boshqa sohalarda ko‘llaniladi.

Mashg‘ulotni bajarish tartibi:

1. Urganilayotgan minerall yakka kristallari va mineral agregatlarining shakllarini

aniqlash;

2. Minerallning optik xossalari (rangi, chizig‘ining rangi, shaffofligi va

yaltirokligi)ni aniklash.

3. Minerallarning ulanish tekisligi va sinish yuzalarini aniqlash.

4. Minerallarning qattikligini Moos shkalasidagi etalon minerallar

yordamida aniklash.

5. Minerallarning taxminiy solishtirma og‘irligini aniklash.

6. Minerallarning boshka o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlash: ta’mi, xidi, 10 % li

xlorid kislotasi bilan reaksiyaga kirishishi, magnit tortishish xususiyati,

qayishqoqligi, elastikligi va boshqalar.

Ish bo‘yicha berilgan topshiriqlar:

1. Sof elementlar sinfiga kiruvchi mis, olmos, temir, platina, kumush, margimush,

simob, grafit, olmos, oltingugurt minerallarining fizik va boshqa xossalarini

aniqlang, jadvalda aks ettiring.