Page 24 - Бурханова электрон Монография 2024

0
йиллик кўрсаткичларга нисбатан 1,7-3,2 С га юқори бўлган бўлса,
0
2011 йилда кўп йилликка нисбатан 3,0 С паст бўлганлиги кузатилди.
Шунингдек, ноябрь ойида ҳаво ҳароратининг кўп йилликка
нисбатан юқори бўлганлигини қайд этиш лозим. Бу эса экилган
кузги буғдойни уруғ суви ёрдамида ундириб олишга сабабчи бўлган
бўлса, пахта ҳосилини етилишига ва уни ўз вақтида йиғиб-териб

олишга ҳамда такрорий экинлар тўлиқ пишиб етилишига ижобий
таъсир кўрсатди.
Маълумки, қишлоқ хўжалик экинларининг ўсиши,

ривожланиши ва ҳосилдорлигига ёғингарчилик миқдорлари ҳам ўз
таъсирини кўрсатади. Ёғингарчилик миқдори бўйича олинган
маълумотларга қараганда ёғингарчилик 2010-2011 йилларнинг
январь ойида кўп йилликка нисбатан 23-21.2 мм кам бўлганлиги

кузатилди. 2010 ва 2011 йилларнинг сўнгги, февраль ойида эса
ёғингарчилик миқдори ўртача 105,6-141,1 мм.ни ташкил этганлиги

кузатилди. 2011 йил баҳорининг март ва апрель ойларида
ёғингарчилик кўп йилликка нисбатан 18,0-54,4 мм юқори
бўлганлиги кузатилди. Лекин, 2010 йилнинг март ва апрель
ойларида ёғингарчилик миқдори жуда кам (34,0-38,1 мм)

бўлганлигини ҳам таъкидлаб ўтиши лозим.
Таъкидлаш керакки, 2010 ва 2011 йилларнинг май ойида
ёғингарчилик миқдори ўртача кўп йилликка яқин бўлди. Маълумки,

Ўзбекистонда ёз ойлари асосан ёғингарчиликсиз ўтади. Лекин, 2011
йилнинг июнь ойида ёғингарчилик миқдори кўп йилликка нисбатан
4,6 мм кўп бўлганлиги кузатилди. Сентябрь ойида ёғингарчиликлар
миқдори 2010-2011 йилларда кўп йилликка нисбатан 2-3 баробар

юқори бўлган бўлса, 2011 йилда қарийиб ёғингарчилик
кузатилмади. Октябрь ойида эса 2010-2011 йилларда ёғингарчилик
миқдори кўп йилликка нисбатан 5-10 баробар кам (3,3-5,6 мм)

бўлган бўлса, 2010 йилда 12,0-24,2 мм кўп бўлганлиги кузатилди.
Ноябрь ойида ҳам ёғингарчилик миқдори кўп йилликка нисбатан
деярли 2 баробар юқори бўлган бўлса, 2011 йилда 3 баробар кам

бўлганлиги кузатилди. Кўриниб турибдики, тажриба йилларида
фасллар бўйича кузатилган ёғингарчилик миқдори бир хил ва бир
меъёрда бўлмай турлича бўлди. Бу эса қишлоқ хўжалик экинларини

экиш муддатига, меъёрига, ўсиши ва ривожланишига ҳамда
ҳосилдорлигига ўз таъсирини кўрсатди.
Иссиқлик ўсимлик учун энг зарур факторлардан ҳисобланади.
Ҳар қандай ўсимлик ўзига керакли миқдорда ҳароратни олмаса, у

24