Page 199 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

về phương-diện người đàn bà, ai chẳng giàu tình, nhưng lòng đàn
bà mỗi người mỗi khác, mỗi người mỗi có tình-cảm riêng ("lòng
riêng").

Cùng một đối-tượng mà có người yêu mến, có người lại ghét
khinh. Nàng giận tôi mà ghét mà khinh, chứ riêng tôi đối với
nàng, tuy có giận, nhưng thực sự lòng này vẫn yêu vẫn
kính ("riêng cũng kính yêu"). Còn xét mọi người làm vợ nói
chung, ai chẳng có tính ghen tuông, ai cũng có bổn-phận, tôi đây
làm vợ, nên tôi cũng có bổn-phận bảo-vệ hạnh-phúc của gia-đình,
cũng có tính ghen một khi tình bị cướp giựt chia sẻ. Ở vào địa-
vị của tôi, hẳn nàng cũng ghen như thế. "Ngứa ghẻ hờn ghen" mà
lại! Tình đàn bà thì khi yêu khi ghét, nhưng tính vợ thì ai
chả ghen tuông. Tình với tính xung-khắc như thế. Bởi vậy, yêu
nhưng không thể chiều, thương mà không thể phụ-thuộc. Cho nên
"kính yêu" đi với "lòng riêng" đối với "chiều ai?" đi với "chồng
chung". Đối câu, khiến câu tỏ nghĩa như vậy, thì đối quá chỉnh.
Bảo rằng: "xét về phương diện...", rõ là giọng lý. Nói rằng "lòng
này vốn sẵn...", rõ là giọng tình. Hàm cả tình chứa cả lý, câu đặt
như vậy, thực là súc-tích dồi-dào.

* Còn như "chưa dễ ai chiều cho ai?", thì giọng sao
mà đẩy đưa khéo đến thế! Nếu hiểu là lời nói nhẹ thì hai
chữ "ai" phiếm-chỉ vu-vơ, áp-dụng cho bất cứ một người vợ nào,
nói ra như một thường-lệ cố-hữu. Nếu hiểu là nói nặng,
thì chữ "ai" trước trỏ Hoạn-Thư, chữ "ai" sau ám-chỉ Thuý-Kiều.
Tôi chiều cho nàng toại ý chăng? Dễ nghe quá! Giọng trở nên
biếm mát coi thường. Lời ngay mà hai ý, một câu mà thành hai
giọng. Đáng tức thay vì lời mỉa-mai sâu-sắc!

* Trở lại xét lời Kiều trong câu nói hớ:

"Tha ra thì cũng may đời,

Làm ra thì cũng ra người nhỏ-nhen"

Cũng vẫn là lối nói đăng-đối điệp-ngữ. Ba chữ "ra" ở đây
phải chăng vụng-về? (b*) Tưởng không phải thế. "Tha

198