Page 272 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ-màng.”

• “Sinh rằng: ‘Gió mát trăng trong,

Bấy lâu nay một chút lòng chưa cam.

Chầy sương chưa nện cầu Lam,

Sợ lần-khân quá ra sàm-sỡ chăng.”

Muốn mà giả bộ làm ra vẻ nghiêm-trang không dám
hỏi thẳng, ấy là ướm hỏi. Cách hỏi ướm thì nói bóng-bảy xa-
xôi. Cầu Lam tuy khó hiểu nhưng nhờ các từ lần-
khân và sàm-sỡ, người đọc cũng suy ra được ý-nghĩa của
điển-tích. Ðây là một chuyện khó nói, nhất là họ mới gặp
nhau, lại là những bậc văn-nhân trí-thức, nói làm sao cho
thanh-nhã không sống-sượng, khỏi bị chê cười bẽ mặt.

Cho nên, Kim-Trọng cũng như Thuý-Kiều, cả hai
phải mượn tích xưa điển cũ để mà ướm hỏi bóng bảy và trả
lời cho kín-đáo nhẹ-nhàng. “Một chút lòng” và hỏi khéo: “ra
sàm-sỡ chăng?”, lời bình-dị đã nghiêm-trang khiêm-tốn nói
xa nói xôi, lại thêm điển-tích “chầy sương, cầu Lam” thì
không còn xa-xôi nữa, mà nói thẳng vấn-đề chàng muốn nói
chuyện cưới xin, nhưng ướm hỏi một chuyện có vẻ “ngượng-
ngùng” như vậy thì phải nói bóng gió, cũng như viết điều gì
thì ta không thẳng thừng nói trắng ra mà phải lượn-lách, thế
nên mới gọi là viết lách.

Cả hai người đều ngầm hiểu với nhau. Nói ít mà hiểu
nhiều, vì họ là người có học, lầu sử thông kinh. Bởi vậy khi
phải trả lời, Kiều cũng khéo nói:

“Ra tuồng trên Bộc, trong dâu,

271