Page 293 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

Nghe chim như nhắc tấm lòng thần hôn”

Dọc đường là rừng cây âm-u, trước mặt là đường dài xa
thẳm, tuyết giá trắng phau trên con cầu bắc ngang qua lộ,
bầu trời mây đen giăng phủ, lau sậy xào-xạc trong gió heo
may lạnh buốt. Ði ngày, đi đêm. Có những đêm trời quang
mây tạnh, bầu trời cao ngất, sương khuya mờ-mịt, lại càng
thấy đường đi xa tít mù khơi. “Cả một trời thu chung cho
khắp thế-gian này nhưng sao ta thấy ảm-đạm?” Kẻ đồng-
hành vui mừng hí-hửng, riêng một mình nàng khắc-khoải
xót-xa. Xót-xa vì càng nhìn con trăng kia lại càng nhớ đến
lời thề-thốt đêm xưa mà thêm thẹn lòng tủi phận. Khắc-khoải
vì kìa, rừng xanh đã ngả màu vàng đỏ, tiếng chim líu-lo như
nhắc tới mẹ cha thui-thủi sớm hôm nơi quê nhà. Bằng ấy nét
đơn-sơ đã chấm phá nên bức tranh thu, lột hết được tâm-
trạng của người con gái tha-hương. Màu tuyết trắng phau
làm nổi bật màu mây đen dầm, dưới ánh trăng khuya sự
tương-phản càng thêm rõ nét. Có tiếng lau sậy xào-xạc trong
gió heo may. Cái giá buốt đã len lỏi vào da thịt thấm tận cõi
lòng thương đau cho thêm tê-tái. Không-khí âm-u. Nỗi buồn
man-mác. Hình-ảnh, màu sắc, âm-thanh và cảm-giác càng
tăng thêm nỗi sầu thảm. Lòng người đang ủ-ê mà nhìn cảnh
này sao không tê-tái? Cảnh đã nhập vào hồn người, hay hồn
đã hoà nhập trong cảnh? Bức tranh với nét vẽ thật linh-diệu
lột hết được tâm-trạng của nàng Kiều thê-thảm không phải
chỉ vì lần đầu tiên xa quê hương mà vì ra đi với nỗi tuyệt-
vọng nhìn thấy tương lai vô định, với lòng tủi-hận vì đứt
đoạn đường tơ, với niềm thương cha, nhớ mẹ, nhớ người
thân yêu, với nỗi chua xót đắng cay vì đánh mất tất cả, mất
hết cuộc đời, mất cả tâm-hồn trong trắng trinh-nguyên. Bức
tranh tuy giản-dị mà súc-tích, đơn sơ mà sống động có hồn.
Tưởng không thể nào khéo hơn!

c) Tiễn Thúc-sinh về nhà để chàng nói với vợ rằng
mình đã có vợ lẽ, cảnh chia-ly đượm màu quan-tái, mênh-
mang nhung-nhớ ưu-tư:
292