Page 299 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

hộp nghẹt thở đứng tim, với tất cả nỗi xót-xa căm-phẫn, xót-
xa cho người đàn bà cơ-thế, căm-phẫn về hành-động âm-
thầm lén-lút, tàn bạo bất nhân.

Trên đây chỉ là một vài ví-dụ điển-hình. Những
nhận-xét tinh-tế như vậy còn thấy rải-rác trong khắp Truyện
Kiều.

2- Ngoài mối tương-quan giữa tình và cảnh, khi tả
tình, Nguyễn Du đã tuân theo những định-luật tâm-lý:

a) định-luật về hồi-tưởng: Những gì xảy ra trong
quá-khứ đều được ghi chép ngay vào ký-ức, và khắc sâu
trong tiềm-thức. Khi hồi tưởng, các sự-kiện này sẽ tuần-tự
hiện về trong trí nhớ, thường những gì đặc-biệt đã được tô
đậm sẽ xuất-hiện ngay; đợi khi trí nhớ không còn minh-mẫn,
ta phải ngược dòng thời-gian, lần mò trong ký-ức để nhớ lại
mà tìm kiếm sự-kiện.

• Thuý Kiều trở về nhà sau buổi du xuân lòng
“rộn đường gần với nẻo xa bời bời”. Nàng nhớ lại những
việc gì đã lần-lượt xảy ra lúc ban chiều:

* Trước hết, nghĩ đến việc Ðạm-Tiên hiển-linh và
cuộc đời của người xấu số qua lời kể của em trai, việc nàng
đề thơ trên thân cây tỏ lòng thương cảm với người đã khuất:

“Người mà đến thế thì thôi,

Ðời phồn-hoa cũng là đời bỏ đi!”

* Tiếp đến, hình-ảnh chàng Kim với nỗi bồi-hồi
xúc-động “tình trong như đã, mặt ngồi còn e”, cho đến bây
giờ vẫn còn làm con tim nàng xao-xuyến:

298