Page 101 - Tiếng Việt Tuyệt Vời
P. 101
Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh
* Hoặc khi Từ-Hải tìm gặp Kiều ở Hành-Viện Châu-
Thai, chàng đã hỏi:
“Bấy lâu nghe tiếng má đào,
Mắt xanh chẳng để ai vào, có không?”
Ngày xưa đời Tấn bên Trung-Quốc, Nguyễn-Tịch tiếp khách
thấy ai hợp ý mình thì mắt xanh, ai không vừa ý mình thì
mắt trắng. Chẳng cần phải biết điển trên, ai cũng biết ngay
là Từ-Hải muốn hỏi Kiều rằng "Nàng đã ưng-thuận bằng
lòng ai chưa?" Câu "để lọt vào mắt xanh" đã thành câu nói
chót lưỡi đầu môi.
* Gặp điều oan-ức, người ta quen nói "đúng là oan
Thị-Kính". "Oan-Thị-Kính" nhắc lại cả cuộc đời tủi nhục tức-
tưởi của Thị-Kính, hết mang tiếng oan giết chồng, lại chịu
oan-ức ở cửa chùa đến nỗi phải nuôi con cho Thị-Mầu.
Truyện Quan-Âm Thị-Kính cũng như truyện Kiều vốn là
những truyện truyền miệng phổ-cập trong đại-chúng.
* Cho nên những Sở-Khanh, Tú-Bà, Hoạn-Thư không
còn là tên riêng nữa mà cả cuộc đời, tính-nết của họ đã thể-
hiện trong những cái tên bất-hủ được lưu-truyền như một
danh-từ chung hay một hình-dung chỉ-định-từ. "Con mẹ Tú-
Bà", "lại nổi máu Hoạn-Thư", "trông cái mặt có vẻ Sở-Khanh
lắm", đấy là những điều có thể đã trở nên những thành-ngữ
thông-dụng trong dân-gian để chỉ những "mụ dầu" chuyên
nghề chủ chứa mãi-dâm, những bà vợ ghen chồng hoặc
những anh chàng đểu-giả gạ-gẫm lừa-bịp đàn bà con gái.
2- Phép ẩn-dụ, tỷ-giảo: Lối dùng điển nói trên trau-chuốt
cho lời thêm bóng-bảy, thu gọn được lời nói, tránh phải nói
sống-sượng, nói xa mà hiểu gần, tuy nói đây mà ý ở đấy.
100
