Page 121 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

trạng của mình là thế nào như khi nói rằng: "Thuốc không
thể làm ta say", nói khác đi "khó làm cho ta say": không say
là tại ta chứ không tại thuốc.

Tiếng "không" phủ-định trong bài ca-dao sau đây đã mô-tả,
ký-sự thực chất của một sự-vật: của cây "không hoa mà có
quả", cũng như hiện-trạng của một sự-kiện: của việc "không
chồng mà lại có con".

“Không hoa có quả mới kỳ,
Có hoa có quả, cây gì lại không?
Không chồng mà chửa mới ngoan,
Có chồng mà chửa, thế-gian sự thường.”

# Bởi vậy, "KHÔN" thì mang tính-chất phủ-định
chủ-quan, hàm-ý miễn-cưỡng, không thể được, thiên về
tâm-lý của nhân-vật chủ-thể: tuy cũng muốn đấy mà không
thể được, hoặc vì bản-chất của thực-tại ngăn không cho
thực-hiện, hoặc vì do chính lòng mình xui nên. Trừu-tượng
như: nỗi nhớ khôn nguôi, nỗi buồn khôn xiết, niềm vui khôn
tả, đau xót khôn lường, hoặc cụ-thể như trong thơ Yên-Ðổ:

“Ao sâu, nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Tất cả đều cho thấy: hoặc cái trạng-thái buồn vui, mong nhớ
xót xa nó lớn-lao quá độ đến nỗi lòng người không lúc nào
có thể khuây-khỏa, không tài nào kể ra cho xiết, tả hết nên
lời hay đo lường đúng mức; hoặc cái bản-chất của ao sâu
dâng nước lên mênh-mông đến nỗi không làm sao có thể
thả vó buông chài. Ðây là có muốn mà cũng không thể nào
muốn cho được.

120