Page 159 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

2- Lập lại từ

a) Ngoài cách đổi dấu, có khi một từ cũ được
lập đi lập lại tạo thành một tiếng điệp-thanh hoặc
điệp-ngữ mang một ý nghĩa mới. Tiếng điệp-thanh thì
giảm ý, tiếng điệp-ngữ thì làm tăng thêm ý:

- Áo màu đo-đỏ là áo hơi đỏ, không được đỏ lắm.
Vòng ngọc này xanh-xanh là vòng màu xanh nhạt.

Thế nhưng:
“Xanh xanh dãy liễu ngàn thông,
Cỏ lan lối mục, rêu phong dấu tiều.”
(Bích-Câu Kỳ-Ngộ)

(Nhân đây xin được mở dấu ngoặc: xanh xanh trong câu thơ
Bích-Câu Kỳ-Ngộ không có dấu gạch nối, vì là hai tiếng điệp-
ngữ, khác với xanh-xanh có dấu gạch nối là hai tiếng ghép.
Cũng như dấu viết d trên là vết tích, là hiệu lệnh, khác với
giấu có phụ-âm đầu từ là gi vì giấu là che đậy không
muốn cho người khác biết, cũng thường nhấn mạnh ý nghĩa
bằng tiếng ghép giấu-giếm)

Và:
“Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy,
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu,
Ngàn dâu xanh ngắt một màu,
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Chinh-Phụ Ngâm-Khúc)
thì điệp-ngữ xanh xanh ở đây lại có nghĩa là xanh ngắt, cực
kỳ xanh vì chỉ thấy "xanh" và "xanh" mà thôi.

158