Page 162 - Tiếng Việt Tuyệt Vời
P. 162
Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh
* Chẳng hạn, thay vì nói: "lúc nào cũng chỉ thấy hết
ăn lại ăn, hết uống lại uống, hết nay họp lại mai họp, hết
nay bàn-bạc lại mai bàn-bạc", người ta chép miệng thở dài:
"ăn ăn, uống uống! họp họp bàn bàn!"
* Thay vì nói khắp hết mọi người, chẳng trừ một ai:
“Lệnh trên ban xuống ai nấy đều tuân theo”
câu nói trên nghe ra vẫn không mạnh bằng:
“Lệnh trên ban xuống, người người tuân theo.
Bởi vậy, trong bài thơ vịnh "Thằng Mõ", Lê-thánh-Tôn viết:
“Trẻ già chốn chốn đều nghe lệnh,
Làng nước ai ai cũng cứ lời.”
3- Kết-hợp từ:
Ðặc-biệt hơn nữa, nhờ cấu-trúc đơn-âm cũng như kho-tàng
từ-ngữ Hán-Việt dồi-dào, ta thường dễ kết-hợp từ để tạo ra
một tiếng khác sao cho đủ ý-nghĩa, lựa trong mỗi từ-ngữ
một từ thích-hợp liên-kết lại thành tiếng mới, ghép đôi hay
ghép ba. Cũng có khi các từ-ngữ có nghĩa tương-tự, song
kết-hợp lại cho gọn, êm tai vì nhu-cầu diễn-tả cần có thêm
từ-ngữ để thay đổi.
a) Về tiếng Việt thuần Nôm, ta nói "ngắn gọn"
thay cho gọn-gàng vắn-tắt, "ngoan hiền" thay cho ngoan-
ngoãn hiền-lành, hoặc "vui mạnh, an mạnh" thay cho vui-vẻ,
bình-an mạnh-khỏe, hoặc trau-giồi "nết-hạnh" thay cho nết-
na đức-hạnh và "cảm-nghĩ" vừa nói lên những ý-nghĩ suy-tư
161
