Page 171 - Tiếng Việt Tuyệt Vời
P. 171
Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh
* Chiếc xe hai bánh, họ không phiên-âm tiếng
bicyclette, phần vì khó, phần vì có thể diễn-tả ngắn gọn
bằng chính ngôn-ngữ Việt. Do nhận-xét tinh-tế, họ nói ngay
một cách giản-dị: chiếc xe đạp. Nhưng chiếc xe cyclo chở
khách thì không thể dùng lại từ xe đạp, mà nếu nói "xe đạp
chở khách" thì dài dòng văn-tự chỉ để dùng cho các nhà viết
sách viết văn, quần-chúng ưa giản-dị gọi là "xích-lô", rồi
dần-dà thêm "xích-lô đạp" để phân biệt với "xích-lô máy" mà
người miền Nam còn gọi là "xe máy dầu".
* Ngày xưa, trước 1945, chiếc xe chở khách, thay vì
người đạp xe ngồi sau, thì đằng trước là người kéo, đôi khi
có chú bé chạy đẩy theo sau nếu đi đường dài, người Pháp
gọi là "le pousse-pousse", ta gọi là "xe tay" hay "xe kéo". Tại
miền Tây Nam-Việt sau này thịnh-hành một loại xe chở
khách, thay cho người kéo đằng trước là người đạp xe: chiếc
xe được móc sau một chiếc xe đạp lôi đi, người dân Hậu-
Giang gọi là "xe lôi", tiến bộ hơn nữa thay xe đạp kéo bằng
xe máy dầu, ta gọi là "xe lôi máy". Cũng như ta không gọi
theo người Hoa là ngưu-xa hay mã-xa mà gọi là xe bò, xe
ngựa: những từ-ngữ tả-chân thuần-túy Việt-Nam.
* Ngay đến từ fourchette, dân thị-thành lười sáng-
tạo, chịu ảnh-hưởng sâu đậm Pháp-văn, gọi là "phóng-sét"
như "cùi-dìa phóng-sét", chứ quần-chúng gọi là cái xiên, cái
nỉa kèm với "dao cơm, khăn ăn".
* Ở ngoài Bắc, gọi là rau mùi, rau thơm, trong Nam
gọi là rau ngò. Rau mùi vì có mùi thơm. Có loại rau mùi răng
cưa, dân quê Bắc-Việt vùng Hà-Nam-Ninh gọi vắn-tắt là mùi
tây. Rồi hành tây, tỏi tây, khoai tây để phân-biệt với hành
ta, tỏi ta, khoai lang. Cái gì của ta là ta, cái gì giống của ta
170
