Page 76 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

cấn hoặc heo nọc, lợn hạch, các thú vật khác đều dùng "cái"
làm hình-dung chỉ-định-từ như: chó cái, mèo cái, sư tử cái.
Trái lại, động-vật có lông vũ thì gọi là mái thay cho cái như
gà mái, vịt mái, chim mái.

c- "Cái" còn có nghĩa là lớn. Ðây là tiếng Nôm, một
tiếng Việt thuần-túy cùng nghĩa với Ðại trong Hán-văn. Ta
nói:

- “Bé cái lầm” để diễn ý “lầm to”.
- Trống cái để phân-biệt với trống con hay trống bỏi.
- Con đường cái phân-biệt với đường mòn, đường hẻm
hay lối vào ngõ xóm.
- Sông cái để chỉ sông lớn phân-biệt với sông máng đổ
vào sông lớn.
hoặc:
"“Anh về xẻ ván cho dầy,
Bắc cầu sông cái cho thầy mẹ sang.”
(Ca-Dao)

d- Từ ý-nghĩa "to lớn", "cái" dùng để chỉ người mẹ,
hay gốc nguồn.
- Bố Cái Đại Vương
- Con dại cái mang.
hoặc như ca-dao:
- “Nàng về nuôi cái cùng con,
Để anh đi trẩy nước non Cao-Bằng”

Cho nên trong các trò chơi cờ bạc, như thò-lò (quay đất),
xóc đĩa thì có nhà cái đứng làm chủ búng đồng tiền cho ra
sấp ngửa hay xóc con thò-lò (xí-ngầu) cho ra những mặt số
để các nhà con đặt tiền cửa, được thì nhà cái thu tiền của

75