Page 82 - Tiếng Việt Tuyệt Vời
P. 82
Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh
* Cũng như khi nói "Cái nết đánh chết cái đẹp" (*)
thì không phải là nói riêng về một tính-nết hay một vẻ đẹp
nữa, mà cao hơn một bậc, và quan-trọng hơn hết, chính là
vấn-đề trau-giồi nết-hạnh, vấn-đề sao cho có nết-na, giữ-gìn
được nết-na.
- Bởi vậy khi nhắn các bạn thợ đừng đi cấy thuê làm
mướn cho dân keo-kiệt vùng Kẻ-La, ca-dao miền Bắc có câu:
Ai ơi, chớ cấy Kẻ La,
Cái dưa thì khú, cái cà thì thâm!
(ca-dao) (*)
Người bình-dân ở đây không nói cọng dưa quả cà hay vại cà
liễn dưa như thông-thường vẫn quen nói, vì "cái cà, cái dưa"
ở vùng Kẻ La này, không chỉ-định riêng miếng dưa quả cà,
không nói về bản-thân sự-vật, mà là ám-chỉ phẩm-chất của
sự-vật: cà dòn hay cà ủng, dưa ngấu hay dưa khú, ấy là
muốn tổng-quát-hóa thành một vấn-đề quan-trọng hơn: tài
nội-trợ có đảm-đang khéo-léo hay đuểnh-đoảng vụng-về.
- Trong một bài thơ trào-phúng nền Nho học suy-mạt, Tú-
Xương than-thở:
Cái học nhà Nho đã hỏng rồi,
Mười người theo học, chín người thôi!
"Cái học" ở đây không phải chỉ nói riêng về sự học, mà nói
chung tới phẩm-chất, đường lối, tiền-đồ của Nho học và nói
bằng giọng cay-đắng mỉa-mai, rẻ-rúng không còn được
trọng-vọng đeo-đuổi nữa như xưa kia khi còn là "nền nho
học" vốn đã vàng son "vang bóng một thời", nay lại bị rẻ-
rúng thành một thứ tầm-thường là "cái học nhà nho" nghe
81