Page 84 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

tâm để trí mà nhớ tới người khác, tới ai kia! (hoặc bao nhiêu
thương nhớ đã dành trọn hết cho chàng là người yêu duy-
nhất, bây giờ còn chi nữa, còn ai nữa để mà nhớ với thương:
bây giờ nhớ ai?).

Hai tiếng "ai" thứ nhất và tiếng "ai" thứ tư làm túc-từ cho
động-từ nhớ. Hai tiếng "ai" đầu ám-chỉ chàng, người yêu của
nàng, nói lên bằng giọng trìu-mến thiết-tha. Tiếng "ai" thứ
ba vẫn hình-dung ra chàng song làm chủ-từ và cất lên với
giọng hờn trách, giận lẩy, bóng gió. Tiếng "ai" cuối-cùng làm
túc-từ song để chỉ một người khác, người thứ ba, hoặc với
giọng hờn ghen (chàng nhớ ai kia khác!), hoặc vừa với giọng
than-thở (Còn ai nữa để mà thương với nhớ? Nhớ ai nữa mà
nhớ!). Chỉ đổi vị-trí trong câu, nhất là đổi giọng điệu, từ-ngữ
trở nên khác hẳn nghĩa.

* Chỉ một tiếng "ai" phiếm-chỉ mà khi thì dùng trong
câu tán-thán, nghi-vấn, khi thì dùng trong câu khẳng-định,
lúc chỉ-định riêng một người - hoặc mình, hoặc người đối-
diện -, lúc trỏ chung bất cứ người nào. Trong truyện Kiều,
Nguyễn-Du đã tận-dụng tiếng "ai" ở đủ mọi cách-thể.

# Trong hai câu sau này, Kiều đáp lời chàng Kim
muốn dò ý nàng. Hai tiếng "ai" trong câu cuối rõ là giọng
tán-thán:
“Đừng điều nguyệt nọ, hoa kia!
Ngoài ra ai lại tiếc gì đến ai!”
Tiếng ai thứ nhất ám-chỉ Kiều, nói về mình. Tiếng "ai"
thứ hai ám-chỉ Kim-Trọng, nói về người đối-diện, tất cả đều
chỉ-định riêng một người.
Ðến như hai câu sau này thì tiếng "ai" tán-thán lại chỉ
chung mọi người:

83