Page 135 - 206206ebbd60d49765e8b3fbf5adc1e6_1_tmp

năng diễn đạt mang tính nghệ thuật nữa. Cùng với chủ nghĩa
chống Cộng qua các cuốn sách đã xuất bản trước đây, Sử gia
Nguyễn Phương gợi ý rằng phương pháp sử Mác-xít không
thể so sánh được với khách quan tính trọng yếu của ngành
Sử học mà Ngài đã định nghĩa như là “nói sự thật toàn bộ”
(saying the entire truth) (25). Vì việc sử gia do “đảng chỉ đạo”
đã nhào nặn chứng cứ lịch sử theo cách diễn dịch của biện
chứng duy vật sử quan (dialectical materialism), họ không thể
nhận ra sự thật như là sự thật. Ngược lại, Ngài cho rằng nói sự
thật tự nó vẫn chưa đủ là một phương pháp của ngành Sử học.
Quả vậy, Ngài giải thích rằng “làm một sử gia không phải dễ
và nghề chép Sử là một nghề khó khăn” (26). Cách khác, nói
lên sự thật là một điều kiện cần nhưng chưa đủ đối với sự đòi
hỏi chính xác của lịch sử. Sử gia có trách nhiệm khéo diễn đạt
lịch sử vốn là những gì thu hút mối quan tâm của đại chúng
và sẽ nêu lên những vấn đề quan trọng của đương thời. Các
sử gia vì thế phải lọc lựa những tỉ dụ và phải diễn đạt qua
ngôn ngữ của mình bằng nghệ thuật và ngay cả bằng thơ ca
nhưng vẫn đảm bảo rằng những nỗ lực đó không làm khuất
lấp “sự thật” đã tìm thấy trong các đoạn văn (27).
Mặc dù có vài điều tinh tế trong sự giải thích, lối phân
tích của Ngài về vai trò và trách nhiệm của sử gia vẫn tồn tại
vững chắc xuyên suốt dòng chính của các quan điểm Sử học
trong cả hai thập niên của 1950 và 1960. Sự nhấn mạnh của
Ngài về nhu cầu đối với các sử gia vừa được nhắc lại đó phản
chiếu sự ảnh hưởng lâu dài của phái chủ trương “tiến bộ”
(progressivism) và phái chủ trương “tương đối” (relativism)
của thời kỳ thập niên 1930 trong nghề chép Sử tại Hoa Kỳ, và
sự nhấn mạnh này của Ngài tỏ ra nhất quán khi ngài trích dẫn
tác phẩm của sử gia Carl Becker (28). Khuynh hướng này có
thể tìm thấy qua sự tận tụy của Ngài dành cho ngành lịch sử
tường thuật (narrative history) và cũng dễ thấy qua nhận xét
của Ngài khi cho rằng sử gia giỏi trước hết phải nghiên cứu
và nắm vững cấu trúc của một cuốn tiểu thuyết thì mới hoàn
thành được những sử phẩm có giá trị (29). Tuy nhiên, việc
Ngài cho rằng môn sử học Mác-xít không thể nói lên toàn bộ
sự thật (whole truth) đã đẩy ngài vào phe chủ trương phục hồi
lại bài học về yếu tính khách quan của lịch sử thuộc nhóm thủ

134 - Ký sự Khúc Quanh Định Mệnh - Lê Đình Cai