Page 156 - 206206ebbd60d49765e8b3fbf5adc1e6_1_tmp

là phải đúng sự thật. Nhưng bất cứ đòi hỏi nào cho được sự
thật tuyệt đối và rõ ràng mà các sử gia đã nêu lên thì luôn luôn
sẽ bị hủy bỏ do bởi nhu cầu tìm kiếm tài liệu xác thực của các
sử gia. Chính vì để làm cho lịch sử được xác thực mà sử gia
phải sắp xếp cái gọi là các dữ kiện theo cách mà độc giả không
những hiểu được mà còn phân tích được. Vì nếu không có sự
tương đồng, không có điểm quy chiếu nhằm có thể nối kết
được quá khứ với hiện tại thì không còn lý do gì để cần đến
lịch sử nữa, và quá khứ trở nên là đồ bỏ mà thôi. Nhưng để
dựng nên được một tương đồng như thế, sử gia phải sử dụng
óc tưởng tượng trong việc sắp xếp tư liệu để tạo thành một
câu chuyện liên quan quen thuộc với người đương thời và lịch
sử phải trở thành cái gì đó hơn nữa, hơn cả chính sự thật nữa.
Tuy nhiên, chúng ta cũng đừng cho rằng sự thịnh hành
của lối viết sử mang tính ẩn dụ xưa nay vốn đã từng tỏ ra có
hiệu lực, có nghĩa rằng các câu chuyện sử được ẩn dụ hóa là
lối viết sử duy nhất đối với mọi tình huống trong khi “lịch
sử” và “hồi ức” là những phạm trù còn đang được tranh cãi
gay go. Thực tế việc tranh đua tường thuật trong suốt thời
kỳ chiến tranh Việt-Mỹ chỉ khiến các sử gia mong mỏi viết ra
những sử phẩm phản ảnh được thực tại đương thời, rõ ràng
hơn, mà thôi. Các sử gia muốn nhấn mạnh đến phương pháp
viết sử mà theo đó cấu trúc của một tác phẩm sử không bao
giờ có thể tách rời được những đam mê tìm hiểu về nền chính
trị đương đại, thay vì đứng ngoài với những nguyên tắc phi
chính trị của cách viết sử.
San Jose, ngày vào Xuân 2017
Lê Đình Cai chuyển ngữ

Chú thích của GS. Wynn Wilcox:
37. Nguyễn Phương, “Ai đã thống nhất Việt nam: Nguyễn
Huệ hay Nguyễn Ánh?” [Who unified Vietnam: Nguyễn Huệ or

Nguyễn Ánh?], Bách khoa 148 (March 1, 1963), 19.
38. See American Friends of Vietnam, Aid to Vietnam:
An American Success Story (New York: American Friends of
Vietnam, 1959).
39. Nguyễn Phương, “Ai đã thống nhất Việt Nam?”, 21. The
fi nal phrase, không phải là chỉ không chặt chẽ mà thôi, mà còn sai

Lê Đình Cai - Ký sự Khúc Quanh Định Mệnh - 155