Page 56 - Q2-ManualConsult ภ.2

45 46

๒.๓.๒.๒ การบําบัดทางความคิดและพฤติกรรม (Cognitive Behavioral Therapy) ๒.๓) Behavioral Techniques ไดแก Relaxation Skills, Exposure, Behavioral
๑) ความหมายและที่มา Activation โดยจะใชเทคนิคตางๆเหลานี้กอนการใช Cognitive Techniques สงผลใหเกิดความ

แอรอน แบค (Aaron Beck) ไดพัฒนาการบําบัดทางความคิดและพฤติกรรม (Cognitive ผอนคลาย ลดความวิตกกังวล และกิจกรรมจะชวยใหอารมณดีขึ้น

Behavioral Therapy) ขึ้นตั้งแตชวงทศวรรษ 1960 ซึ่งพัฒนามาจาก Cognitive Therapy ซึ่งใน ๒.๔) Cognitive Techniques ประกอบดวย Cognitive Restructuring, Awareness
ปจจุบัน Cognitive Therapy ถูกใชในความหมายเดียวกับ Cognitive Behavioral Therapy (Beck, of Cognitive Distortions, Self-Instruction และ Reattribution การใชเทคนิคตางๆ เหลานี้ เพื่อให

2011, p.2) เกิดการเปลี่ยนแปลงทางความคิด ใหความคิดที่บิดเบือนกลับตรงตามความจริง เกิดการทดแทนความคิด

ณัทธร พิทยรัตนเสถียร (2550, หนา 255) ไดอธิบายวา Cognitive Behavioral ที่ไมเปนประโยชนใหเปนประโยชนมากขึ้น มีมุมมองตอสถานการณตางๆ มากยิ่งขึ้น
Therapy คือ จิตบําบัดรูปแบบหนึ่ง ซึ่งมีพื้นฐานมาจาก Cognitive และ Behavioral Therapy ๒.๓.๒.๓ การปรับพฤติกรรม

มีเปาหมายเพื่อลดความทุกขและปรับพฤติกรรมที่ไมเหมาะสม ดวยการปรับเปลี่ยนกระบวนการคิด การปรับพฤติกรรมหมายถึงการนําเอาหลักการแหงพฤติกรรมซึ่งไดแกแนวคิดทางทฤษฎี

อรพรรณ ลือบุญธวัชชัย (2553, หนา 113) ไดอธิบายวา การบําบัดทางความคิดและ การเรียนรูการวางเงื่อนไขและแนวคิดทางจิตวิทยาตางๆมาประยุกตใชเพื่อเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมอยาง
พฤติกรรม (Cognitive-Behavior therapy / CBT) คือ จิตบําบัดระยะสั้นรูปแบบหนึ่ง ซึ่งมีโครงสราง เปนระบบ

และมีกระบวนการบําบัดที่ชัดเจน มีเปาหมายเพื่อปรับเปลี่ยนความคิดหรือพฤติกรรมที่ไมเหมาะสมหรือ ๑) หลักการของการปรับพฤติกรรม

เปนปญหา โดยนําเทคนิคทางจิตตางๆ มาปรับใชในการปรับเปลี่ยนความคิดที่ไมเหมาะสมและมีความ จากความหมายของการปรับพฤติกรรมที่นําเอาหลักการแหงพฤติกรรมมาประยุกตใชนั้น
บิดเบือนใหมีเหตุผลสมเหตุสมผลและเหมาะสม ทําใหผูเขารับการบําบัดไดเรียนรูเขาใจสาเหตุตางๆ ผูที่นําเทคนิคการปรับพฤติกรรมมาใชควรจะตองเขาใจในหลักการของการเกิดพฤติกรรมและการเพิ่มขึ้น

ที่เกิดขึ้น และสามารถจัดการกับปญหาที่เกิดขึ้นไดอยางถูกตองเหมาะสม และยังนําเทคนิค หรือลดลงของพฤติกรรมซึ่งสามารถแสดงเปนโมเดลของการเกิดพฤติกรรมไดดังนี้
ดานการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมมาใชเพื่อลดพฤติกรรมที่ไมเหมาะสมและเพิ่มพฤติกรรมที่มีความ

เหมาะสมใหมีมากยิ่งขึ้น ความคิด +

๒) องคประกอบพื้นฐานของการบําบัดตามแนวทฤษฎีปญญาพฤติกรรม
ณัทธร พิทยรัตนเสถียร (2550, หนา 255-259) ไดอธิบายถึง องคประกอบพื้นฐานของ 1. ความคาดหวัง

การบําบัดตามแนวทฤษฎีปญญาพฤติกรรม มีดังนี้ A เกี่ยวกับผลกรรม B C

๒.๑) การใหความรู (Psychoeducation) เพื่อใหผูปวยมีความรูและทักษะที่สามารถ 2. ความสามารถ
ดูแลตนเองได อาจเปนการสอนโดยตรง หรือสอนผานสื่อตางๆ เชน แนะนําหนังสือ หรือแผนพับ เพื่อให ของตนเองที่จะ

ผูปวยไดเขาใจถึงอาการหรือโรคหรือปญหาที่ตนเองกําลังเผชิญอยู รวมทั้งกระบวนการรักษาในภาพรวม แสดงพฤติกรรม
สอนโดยการแนะนําใหผูปวยรูจัก cognitive model และเขาใจถึงเหตุผลของขั้นตอนการบําบัด -

เพื่อกอใหเกิดความรวมมือในการรักษา ในเด็กควรสอนใหรูจัก อารมณ และความรูสึก เปนเรื่องที่ตอง

ประยุกตใชใหมีความเหมาะสมตามพัฒนาการไปสูวัยรุนและวัยผูใหญ
๒.๒) การฝกทักษะ (Skill Training) ในเด็กจะฝกทักษะที่พรองไป (Skill deficit) โดย A = Antecedence ไดแก เงื่อนไขนํา เปนตัวกระตุนหรือสัญญาณที่มากอนพฤติกรรม

ทักษะที่จําเปน มี 2 ทักษะไดแก ทักษะในการแกปญหา และ ทักษะทางสังคม โดยในการฝกทักษะใน บางทานอาจใช S = Stimulus แทนก็ได ซึ่งหมายถึงสิ่งเรา

การแกปญหา (Problem-solving skills training) เริ่มจากการสอนวิธีรับรูถึงปญหา และระบุสิ่งที่เปน B = Behavior ไดแก พฤติกรรมที่เกิดตามมา
ปญหา ไลเรียงวิธีที่แกปญหาไดทั้งหมดที่เปนไปได ผลที่จะตามมา สอนใหรูจักการประเมินผลดีผลเสีย C = Consequence ไดแก ผลกรรมที่เกิดขึ้นหลังพฤติกรรมที่แสดงออกไป ซึ่งมีทั้งทาง

และการฝกทักษะทางสังคม (Social Skills training) มีเปาหมายเพื่อเพิ่มปฏิสัมพันธกับผูอื่น และรูจัก ดานบวก (ผลกรรมที่ชอบ/พึงพอใจ) และทางดานลบ (ผลกรรมที่ไมชอบ/ไมพึงพอใจ)

รักษาสิทธิของตน โดยอาศัยเทคนิคตางๆ เชน การทําใหดูเปนแบบอยาง (modeling) การฝกบทบาท จากโมเดลของการเกิดพฤติกรรม อธิบายไดวาการเกิดขึ้นของพฤติกรรม จะเกิดจากการ
สมมติ (role-playing) เปนตน ที่มีเงื่อนไขนํา (A) หรือสิ่งเรา มากระตุนใหบุคคลแสดงพฤติกรรม (B) ทั้งนี้กอนที่จะแสดงพฤติกรรม
บุคคลจะใชความคิดกอนในสองลักษณะ คือ 1. คาดหวังถึงผลกรรม (C) ที่จะเกิดตามมาจากการแสดง
พฤติกรรมและ 2. คํานึงถึงความสามารถของตนเองที่จะแสดงพฤติกรรมนั้นวาจะทําไดหรือไม ทั้งนี้เมื่อ

คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ ๕๕