Page 207 - นิตยสารดุลพาห เล่มที่ ๒-๒๕๖๑-กฎหมาย
P. 207
ดุลพาห
ต่อไปในประเด็นว่าการพิจารณาคดีลับหลังกรณีนี้ขัดต่อหลักเรื่องการพิจารณาคดีด้วยความ
เป็นธรรมที่ข้อ ๖ แห่งอนุสัญญายุโรปว่าด้วยสิทธิมนุษยชนรับรองไว้หรือไม่
๒. ข้อกฎหมาย
ศาลในคดีนี้ทบทวนหลักกฎหมายเกี่ยวกับสิทธิที่จะได้รับการพิจารณาคดีด้วยความ
เป็นธรรมในบริบทของการพิจารณาคดีลับหลังจำาเลย (trial in absentia) จากคำาพิพากษา
ของศาลสิทธิมนุษยชนยุโรปในคดีก่อนๆ แล้ววางหลักว่าแม้ไม่มีบัญญัติไว้ชัดเจนในข้อ ๖
ของอนุสัญญาฯ แต่สิทธิของจำาเลยที่จะได้รับการพิจารณาคดีต่อหน้าตนเองก็เป็นส่วนหนึ่ง
ของสิทธิที่จะได้รับการพิจารณาด้วยความเป็นธรรม อย่างไรก็ดี การพิจารณาคดีลับหลังหรือ
โดยที่จำาเลยไม่มีส่วนร่วมนั้น ในตัวของมันเองก็ไม่ได้ถือว่าขัดต่อหลักการพิจารณาคดีด้วยความ
เป็นธรรมในทุกกรณี แต่ต้องพิจารณาองค์ประกอบอื่นประกอบด้วย เช่น หากไม่ปรากฏว่า
จำาเลยในคดีได้สละสิทธิที่จะเข้าร่วมและต่อสู้คดีโดยชัดแจ้งหรือจงใจหลีกเลี่ยงการพิจารณาคดี
การพิจารณาคดีลับหลังที่ไม่เปิดโอกาสให้จำาเลยดังกล่าวซึ่งเพิ่งรับทราบถึงการดำาเนินคดีในการ
ขอรื้อฟื้นหรือขอให้พิจารณาคดีใหม่ทั้งข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายย่อมถือเป็นการพิจารณา
โดยไม่เป็นธรรม
ศาลเน้นยำ้าว่าแต่ละประเทศสมาชิกมีอิสระในการกำาหนดมาตรการทางกฎหมาย
ว่าการพิจารณาคดีลับหลังอย่างไรจึงจะเป็นธรรม หน้าที่ของศาลคือการวินิจฉัยว่ามาตรการ
ที่แต่ละประเทศกำาหนดนั้นเป็นมาตรการที่มีประสิทธิภาพในการคุ้มครองสิทธิของจำาเลย
ที่ไม่ปรากฏพฤติการณ์ว่าสละสิทธิที่จะเข้าร่วมการพิจารณาและต่อสู้คดีหรือจำาเลยที่จงใจ
หลีกเลี่ยงการพิจารณาหรือไม่ หากไม่มีประสิทธิภาพถือเป็นการละเมิดแก่นอันเป็นสาระสำาคัญ
ของหลักเรื่องการพิจารณาด้วยความเป็นธรรม โดยตัวอย่างของมาตรการที่มีประสิทธิภาพก็
เช่น การอนุญาตให้มีการรื้อฟื้นคดีขึ้นพิจารณาใหม่ การอนุญาตให้มีการเริ่มนับเวลาอุทธรณ์
ใหม่หลังจากจำาเลยทราบถึงการพิจารณาแล้ว เป็นต้น
ศาลยังยำ้าต่อไปว่าสิทธิที่เข้าร่วมและได้รับการพิจารณาคดีต่อหน้าตนเองนั้นเป็น
สิทธิที่สามารถสละได้ทั้งโดยชัดแจ้งและโดยปริยาย แต่ต้องมีพฤติการณ์ที่ไม่อาจโต้แย้ง
เป็นอย่างอื่น (unequivocal) ว่าเป็นการสละสิทธิ และการสละสิทธินั้นต้องไม่ขัดต่อประโยชน์
สาธารณะอันสำาคัญ และโดยทั่วไปหากไม่มีการแจ้งให้จำาเลยทราบด้วยตนเองถึงข้อกล่าวหา
ย่อมไม่สามารถอนุมานได้จากพฤติการณ์ที่ไม่สามารถติดตามตัวจำาเลยได้ว่าจำาเลยสละ
196 เล่มที่ ๒ ปีที่ ๖๕
