Page 135 - ดุลพาห เล่ม3.indd
P. 135
ดุลพาห
ความพร้อมรับผิดต่อคู่ความและความพร้อมรับผิดต่อสาธารณะ ในระดับองค์กรนั้น ถือว่า
ผู้พิพากษากำาหนดโทษในนามขององค์กรศาล ดังนั้น ภายในองค์กรจึงต้องมีกลไกในการควบคุมว่า
ผู้พิพากษามิได้กำาหนดโทษตามอำาเภอใจ แต่กำาหนดโทษตามหลักเกณฑ์ที่กำาหนดไว้ล่วงหน้า
ส่วนความรับผิดชอบต่อคู่ความหมายความว่า คู่ความต้องมีสิทธิได้รับคำาอธิบายจากศาลว่า
เหตุใดศาลจึงกำาหนดโทษเช่นนั้นและตรวจสอบได้ว่าคำาอธิบายดังกล่าวอ้างอิงจากหลักเกณฑ์
ทางกฎหมายที่กำาหนดไว้ล่วงหน้าหรือไม่ สำาหรับความรับผิดชอบในระดับสุดท้ายมีความหมายว่า
บุคคลภายนอกและสาธารณชนต้องสามารถตรวจสอบได้ว่าศาลกำาหนดโทษภายใต้ขอบเขต
ของหลักเกณฑ์ที่กำาหนดไว้ล่วงหน้าหรือไม่และหลักเกณฑ์นั้นมีความเหมาะสมหรือไม่
๓.๗ ในความเป็นจริง ผู้พิพากษาไทยมีความพร้อมรับผิดในการกำาหนดโทษอาญาต่อใคร
การกำาหนดโทษของผู้พิพากษาไทย ผู้พิพากษาทั้งในศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์
ถูกผูกมัดให้ต้องตัดสินตามบัญชีอัตราโทษในศาลของตนแม้ไม่มีกฎหมายบัญญัติถึงหน้าที่
ดังกล่าวเอาไว้ ความพร้อมรับผิดของผู้พิพากษาไทยต่อการตัดสินใจกำาหนดโทษจึงเป็น
ความพร้อมรับผิดต่อผู้บังคับบัญชาคือผู้พิพากษาหัวหน้าศาล อธิบดีผู้พิพากษาหรือประธาน
ศาลนั้นๆ โดยการตัดสินตามบัญชีอัตราโทษถือว่าไม่ต้องการคำาอธิบายใดๆ เพิ่มเติม ส่วนการ
ตัดสินคดีต่างจากบัญชีอัตราโทษมักกำาหนดเป็นหลักว่าผู้พิพากษามีหน้าที่ต้องให้คำาอธิบาย
(give an account) ต่อผู้บังคับบัญชา ซึ่งจะพิจารณาว่ามีเหตุอันสมควรหรือไม่
สำาหรับความพร้อมรับผิดต่อคู่ความซึ่งแสดงออกโดยการให้เหตุผลในการกำาหนด
โทษนั้น ทางปฏิบัติศาลไทยมักไม่ให้เหตุผลประกอบ ทั้งเหตุผลที่ให้นี้ก็ไม่ได้อ้างอิงจากปัจจัย
ที่มีผลโดยตรงต่อการกำาหนดโทษของศาลคือบัญชีอัตราโทษ การตัดสินใจอุทธรณ์หรือฎีกาของ
คู่ความจึงไม่สามารถอาศัยเหตุผลของศาลที่กำาหนดโทษมาอ้างอิงได้ กระบวนการตรวจสอบ
การกำาหนดโทษโดยศาลชั้นอุทธรณ์จึงไม่เกิดประโยชน์ตามที่ควรจะเป็น เพราะศาลอุทธรณ์ไม่ได้
ตรวจสอบว่าศาลชั้นต้นตัดสินตามบัญชีอัตราโทษของศาลชั้นต้นเองหรือไม่ แต่ถูกผูกมัดให้
ต้องใช้บัญชีอัตราโทษของศาลชั้นอุทธรณ์มาปรับกับข้อเท็จจริงในคดี ส่วนความพร้อมรับผิด
ต่อสาธารณะนั้น กลไกที่สำาคัญในการกำาหนดโทษของศาลคือบัญชีอัตราโทษนั้นเป็นความลับ
บุคคลภายนอกไม่สามารถตรวจสอบได้ว่าศาลกำาหนดโทษตามบัญชีนั้นหรือไม่ และหลักเกณฑ์
ในบัญชีนั้นเป็นอย่างไร สมเหตุสมผลหรือไม่
124 เล่มที่ ๓ ปีที่ ๖๕
