Page 140 - ดุลพาห เล่ม3.indd
P. 140
ดุลพาห
ปัญหาในทางทฤษฎีและในทางปฏิบัติมีว่า ผู้กำาหนดโทษต้องคำานึงถึงข้อเท็จจริง
ที่กล่าวมาข้างต้นนี้หรือไม่ เพียงใด ในด้านหนึ่งอาจโต้แย้งได้ว่าปัญหาที่กล่าวมานี้เป็นเรื่อง
ของความยุติธรรมทางสังคม (social justice) ที่ไม่เกี่ยวข้องกับกระบวนการยุติธรรมทาง
อาญา (criminal justice) ดังนั้น หน้าที่ของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาน่าจะพิจารณา
เพียงว่าผู้กำาหนดโทษมีการเลือกปฏิบัติโดยอาศัยความแตกต่างเรื่องสีผิว ศาสนา เพศ ฐานะ
หรือเหตุอื่นหรือไม่ ถ้าไม่จงใจเลือกปฏิบัติ ไม่น่าจะเกิดปัญหาเรื่องความไม่เท่าเทียมกัน แต่ก็มี
นักวิชาการจำานวนไม่น้อยที่เห็นว่าความยุติธรรมทางอาญากับความยุติธรรมทางสังคม
เป็นเรื่องเดียวกัน และหน้าที่ประการสำาคัญของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาคือต้อง
ไม่ทำาให้เกิดความไม่ยุติธรรมทางสังคมเกิดขึ้น ดังนั้น ปัญหาความแตกต่างข้างต้น
ยังต้องคำานึงถึงในการกำาหนดโทษและเปิดโอกาสให้ผู้ด้อยโอกาสในสังคมสามารถอ้าง
ความด้อยโอกาสเป็นเหตุบรรเทาโทษได้
๕.๒ การบังคับชำาระค่าปรับด้วยการกักขังหรือจำาคุก
การบังคับชำาระค่าปรับด้วยการใช้โทษที่รุนแรงกว่าเช่นกักขังและจำาคุกนั้นมีอยู่
ในกฎหมายทุกประเทศ แต่ประเด็นปัญหาในประเทศไทยน่าจะเป็นเรื่องความเข้าใจของ
ผู้บังคับใช้กฎหมายซึ่งน่าจะมีความเข้าใจผิดตั้งแต่ระยะเวลาในการชำาระค่าปรับ ที่ประมวล
กฎหมายอาญา มาตรา ๒๙ ระบุไว้ชัดเจนว่าจำาเลยมีเวลา ๓๐ วัน นับแต่ศาลพิพากษา
ในการชำาระค่าปรับ หลังจากนั้นถ้าไม่ชำาระจึงจะถูกยึดทรัพย์หรือกักขัง แสดงให้เห็นว่าจำาเลย
สามารถเดินออกจากศาลในวันพิพากษาและมาชำาระค่าปรับในวันใดก็ได้ภายใน ๓๐ วัน
แต่ทางปฏิบัติคือจำาเลยต้องชำาระในวันนั้น มิฉะนั้นจะถูกกักขังแทนค่าปรับ หรือต้องยื่นคำาร้อง
ขอปล่อยชั่วคราวเพื่อหาเงินมาชำาระค่าปรับ ทางปฏิบัติเช่นนี้ทำามาเป็นเวลานานจนยอมรับกัน
ทั้งที่เป็นภาระแก่จำาเลยและทำาให้เกิดความสับสนในระบบการลงโทษว่าโทษใดร้ายแรง
กว่ากัน หลักการที่ถูกต้องคือการกักขังหรือจำาคุกแทนค่าปรับนั้นจะต้องใช้ในกรณีที่จำาเลย
มีความสามารถที่จะจ่ายค่าปรับได้แต่ไม่จ่าย พูดง่ายๆ คือ “จงใจเบี้ยว” เท่านั้น คนจน
ที่ไม่มีความสามารถในการจ่ายนั้นถือเป็นกรณีที่น่าจะเกิดขึ้นน้อย เพราะการกำาหนดโทษปรับ
ศาลควรคำานึงถึงความสามารถในการชำาระด้วยอยู่แล้ว และในกฎหมายต้องมีมาตรการอื่นๆ
มาเสริม เช่น ให้อำานาจศาลลดค่าปรับลง ยกโทษปรับ ให้ผ่อนชำาระ หรือขยายเวลาชำาระ
ค่าปรับให้ยาวนานออกไป ซึ่งในสกอตแลนด์ก็ปรากฏว่ามีกรณีที่ศาลให้เวลาชำาระค่าปรับถึง ๓ ปี
กันยายน - ธันวาคม ๒๕๖๑ 129
