Page 143 - ดุลพาห เล่ม3.indd
P. 143
ดุลพาห
๑) การลดจำานวนผู้ต้องขังที่เข้าสู่เรือนจำา
วิธีที่ดำาเนินการอยู่แล้วคือการผันคดีเสพยาเสพติดออกจากการฟ้องคดี การใช้
กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์และการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท การส่งเสริมให้ศาลใช้
มาตรการทางเลือกมากขึ้น เช่น คำาแนะนำาของประธานศาลฎีกาเกี่ยวกับวิธีการรอการกำาหนด
โทษ การรอการลงโทษ และการกำาหนดเงื่อนไขเพื่อคุมความประพฤติ พ.ศ. ๒๕๕๙ โครงการ
นำาร่องการควบคุมผู้กระทำาผิดด้วยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ในศาลเยาวชนและครอบครัว
และศาลแขวงในกรุงเทพมหานคร เป็นต้น
ปัญหาในกรณีของไทยที่ประสบอยู่หลายทศวรรษคือ การลดปริมาณคดีที่เข้าสู่
ระบบโดยการใช้อำานาจฝ่ายบริหารไม่เป็นที่ยอมรับของฝ่ายตุลาการ เช่น โครงการชะลอ
การฟ้องโดยกรมอัยการที่เสนอตั้งแต่ปี ๒๕๒๐ และต่อมามีการเรียกชื่อใหม่ว่า “มาตรการ
แทนการฟ้อง” เป็นต้น รูปแบบที่เป็นไปได้คือให้มีการฟ้องคดีเข้าสู่ศาลแต่ให้ศาลใช้มาตรการ
ทางเลือกให้มากขึ้นในคดีที่ไม่ร้ายแรงและผู้กระทำาผิดสามารถแก้ไขฟื้นฟูในชุมชนได้ อย่างไร
ก็ดี จากสถิติของศาลยุติธรรมในช่วง ๑๐ ปี ที่ผ่านมาพบว่าการใช้มาตรการทางเลือกกับการ
ใช้โทษจำาคุกเป็นไปอย่างคงที่ หากจะลดจำานวนผู้ต้องขังในเรือนจำาอย่างมีนัยสำาคัญ ศาลคง
ต้องใช้โทษอื่นๆ ให้มากขึ้น และคำาตอบส่วนหนึ่งอาจอยู่ที่ว่าศาลและประชาชนมีความเชื่อ
มั่นในโทษทางเลือกหรือไม่ สถิติของกรมคุมประพฤติชี้ให้เห็นว่าอัตราการกระทำาผิดซำ้าของ
ผู้พ้นการคุมความประพฤติเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ นับตั้งแต่ปี ๒๕๕๑ ปัจจุบันอยู่ที่ประมาณร้อยละ ๒๐
นอกจากนั้น หากจะให้ศาลใช้มาตรการทางเลือกมากขึ้นควรต้องพิจารณาว่า ศาลต้องการ
ข้อมูลอะไรบ้างเพื่อประกอบการใช้ดุลพินิจ และศาลจะได้ข้อมูลนั้นมาอย่างไร ควรให้เป็น
ดุลพินิจของศาลในลักษณะเดียวกับการสั่งสืบเสาะหรือควรกำาหนดหลักเกณฑ์ให้ผู้เกี่ยวข้อง
มีหน้าที่เสนอข้อมูลต่อศาล นอกจากนั้นยังต้องคำานึงว่าหากศาลใช้โทษทางเลือกมากขึ้น
แล้วผู้กระทำาผิดทำาผิดเงื่อนไขจะให้ศาลทำาอย่างไร เพราะหากกำาหนดในกฎหมายว่าหากผิด
เงื่อนไขอาจถูกจำาคุก อาจเป็นการเพิ่มโอกาสที่ทำาให้ผู้ต้องขังในเรือนจำาเพิ่มขึ้นโดยทางอ้อม
๒) การลดระยะเวลาที่ผู้ต้องขังอยู่ในเรือนจำา
มาตรการที่ทำาอยู่คือการลดวันต้องโทษ การพักการลงโทษ และการอภัยโทษ ส่วน
มาตรการที่วางแผนว่าจะมีการดำาเนินการมาระยะหนึ่งแล้วแต่ยังไม่ได้กระทำาคือ การปล่อยตัว
ผู้ต้องขังบางประเภทก่อนครบกำาหนดโดยควบคุมด้วยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์ ตั้งแต่ปี
๒๕๔๙ ผู้ต้องขังที่ถูกปล่อยตัวลดวันต้องโทษหรือพักการลงโทษเฉลี่ยปีละ ๒๕,๐๐๐ คน
132 เล่มที่ ๓ ปีที่ ๖๕
