Page 141 - Thesis PhD Anger by Chaichana

๑๒๒

๒) อคมฺภีรปกติตา มีความคิดไม่สุขุมเป็นปกติ ขาดโยนิโสมนสิการ ขาดการ
ใคร่ครวญ ตริตรองพจารณาหาเหตุผล ไม่ได้คิดถึงโทษความโกรธที่เกิดขึ้น ผลสุดท้ายไม่สามารถยับยั้ง
ิ
ชั่งใจลงไปได้ ความโกรธย่อมเกิดขึ้นมาทัน

๓) อปฺปสุตฺตา มีการศึกษาน้อยหมายถึงมีการสดับรับฟังน้อย เมื่อมีอารมณ์อะไร

เกิดขึ้นมาไม่มีความรู้ที่จะมายับยั้งความโกรธได้เป็นเหตุให้ความโกรธเกิดขึ้นมาได้

๔) อนิฏฺฐารมฺมณสมาโยโค ได้ประสบกับอารมณ์ที่ไม่ดีอยู่เนืองเนือง ๆ คือ

อนิฏฐารมณ์ อารมณ์ที่ไม่น่าใคร่ ไม่น่าพอใจ ไม่น่าชอบใจ เช่น รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์
เป็นเหตุทำให้เกิดความโกรธขึ้น

๕) อาฆาตวตฺถุสมาโยโค ประสบกับอาฆาตวัตถุ ๑๐ ประการ อย่างใดอย่างหนึ่ง
คือ ความอาฆาตเกิดขึ้นด้วยคิดว่า

(๑) เขาเคยทำความเสียหายให้แก่เรา
(๒) เขากำลังทำความเสียหายให้แก่เรา

(๓) เขาจะทำความเสียหายให้แก่เรา
(๔) เขาเคยทำความเสียหายให้แก่คนที่เรารัก

(๕) เขากำลังทำความเสียหายให้แก่คนที่เรารัก

(๖) เขาจะทำความเสียหายให้แก่คนที่เรารัก
(๗) เขาเคยช่วยเหลือคนที่เราเกลียดชัง

(๘) เขากำลังช่วยเหลือคนที่เราเกลียดชัง

(๙) เขาจะช่วยเหลือคนที่เราเกลียดชัง
(๑๐) ความอาฆาตในฐานะอันไม่ควร (โกรธโดยไร้สาเหตุ เช่น โกรธแม้สิ่งที่ไม่

มีชีวิตจิตใจ เดินสะดุดหรือเหยียบหนาม เป็นต้น)

ั
นอกจากน้ ในพระสตตนตปฎก องคตตรนิกาย เอกกนิบาต นวรณปหานวรรค พระพทธเจา
ี
ุ
ี
ุ
้
ิ
ั
ุ
ตรสว่า ปจจยใหเกดโทสะ ๒ อยางนี้ คอ ๑. ปฏิฆนิมิต (นิมิตใหขดเคือง) ๒. อโยนิโสมนสการ ปัจจัยให้
ื
ั
้
ั
ิ
้
ั
ิ
่
ั
ื่
เกิดโทสะ ๒ อย่างนี้ เป็นเหตุเป็นปัจจัยให้โทสะที่ยังไม่เกิดขึ้นก็เกิดขึ้น หรือที่เกิดขึ้นแล้วก็เป็นไปเพอ
๗
ความเจริญ ไพบูลย์ยิ่งขึ้น เธอทั้งหลายพึงตอบว่า “ปฏิฆนิมิต” เมื่อมนสิการปฏิฆนิมิตโดยไม่แยบคาย
ื
โทสะที่ยังไม่เกิดขึ้นก็เกิดขึ้น หรือที่เกิดขึ้นแล้วก็เป็นไปเพ่อความเจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น นี้แลเป็นเหตุเป็น
ปัจจัยให้ โทสะที่ยังไม่เกิดขึ้นก็เกิดขึ้น หรือที่เกิดขึ้นแล้วก็เป็นไปเพื่อความเจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น

๗ องฺ.ทุก. (ไทย) ๒๐/๑๒๕/๑๑๕-๔๑๑.