Page 128 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

2004: 8; Nation, 2011: 976). Bu gibi marka – Coğrafi İşaret çatışması, uluslararası ölçekte

olduğu gibi ulusal çapta da problemlere sebep olmuştur. Örneğin; Çin’in en popüler Coğrafi

İşaretlerinden olan Jinhua Huotui (Jinhua Jambonu), ülkede aynı isimle bilinen ticari bir
markanın faaliyetinden ötürü söz konusu jambon Coğrafi İşaret olduğu halde kolektif bir

şekilde üretilememiş ve sadece söz konusu ticari kuruluşun tekelinde kalmıştır (Giovannucci
ve ark., 2009: 54).

Esasında 510/2006 Sayılı Tüzük kapsamında jenerik ad seviyesine düşmüş olan Menşe

ve Mahreç İşaretlerinin tescil edilmesi yasaklanmıştır. Zira Coğrafi İşaretler için jenerik adlar,

söz konusu ürünler için artık coğrafi kökenine ilişkin bir ayırt edicilik göstermemektedirler.
Ancak Coğrafi İşaret kapsamındaki bir ürün eğer jenerik ad aldıysa Coğrafi İşaret kapsamına

alınabilmesi için “AB’deki Ortak Ad” haline gelmiş olması gerekmektedir. Geleneksel Ürün

Adı, bu noktada bir ara formül olarak ortaya konmuştur. Coğrafi İşaret niteliği taşıyan fakat
belli açılardan ilgili mevzuata uymayan ürünlerin Geleneksel Ürün Adı ile korumaya alınması

fikri ortaya çıkmıştır. Örneğin; İtalya’nın dünyaca ünlü ve söz konusu peynirlerinin genel adı
haline gelmiş olan Mozzarella’sı için ilk olarak 1996’da Menşe İşareti (PDO) kapsamına

Mozzarella di Bufala Campana sonrada 2017’de yine Menşe İşaretli olarak Mozzarella di Gioia
del Colle koruma altına alınmıştır. Fakat ilerleyen süreçte Mozzarella adının bir kalite

göstergesi olarak kullanılabileceği ve piyasalarda haksız rekabet yaratabileceği noktasında

1998’de Mozzarella adı AB ölçeğinde İtalyanların Geleneksel Ürün Adı olarak korumaya

alınmıştır.

Coğrafi İşaret uygulamasında ürünün ticarete konu olduğu noktada ürün adlandırmada
tipinde, tarzında, sitilinde, usulünde gibi tüketiciyi yanıltabilecek veya haksız rekabete yol

açabilecek ifadeler kesin bir şekilde yasaklanmıştır (Anonim, 2001: 17; Folkeson, 2005: 19).

Aksi durumda bu gibi kullanımlar Coğrafi İşaret olan ürünler için isim hakkı gaspı olarak
değerlendirmekte ve hukuki işlemler devreye girmektedir. Örneğin; Ezine Peyniri için

Antalya’da yapılan bir başka peynirin üzerine Ezine Usulü Peynir, Ezine Tipi Taze Peynir,

Antalya Ezine Tipi Peynir gibi ifadeler kullanılamaz. Bu hususla ilgili de bir örnek üzerinden
konuyu detaylandıracak olursak bu defada Basmati Pirinci nedeniyle ABD ile Hindistan –

Pakistan arasında bir anlaşmazlık yaşanmıştır. ABD’de 1997’de Basmati Pirinci’nden yeni
çeşitler elde edilmiş ve tescillenmiştir. Nitekim ülke Basmati Pirinci’ni ticari bir marka olarak

değerlendirmektedir. Geliştirilen bu yeni çeşitlerden ABD’de hem verim hem de aroma
açısından çok iyi sonuçlar elde edilmiştir. ABD’deki Rice Tec. Inc. firması, bu yeni çeşitleri

“Texmati” ve “Kasmati” adlarıyla “American-type Basmati Rice” adıyla pazarlara sunmuştur

(Addor ve Grazidi, 2002: 897). Benzer şekilde bir başka firma da “Kasmati” için “Basmati-