Page 132 - ÇİLEK ÇALIŞTAYI KİTAP

İşaret olan ürünlerin üreticisine hakkettiği kazancı sağlaması ve haksız rekabeti önlemesi

açısından üzerinde durulan en önemli hususlardır. Aksi taktirde Coğrafi İşaret uygulamasının

herhangi bir koruyuculuğu söz konusu olmayacaktır. Coğrafi İşaretlerin etiketleme ve logo
kullanımıyla ilgili hususlar ise “Coğrafi İşaretlerin Kullanım Biçimi” bölümünde detaylı bir

şekilde izah edilmiştir.

Söz konusu bileşenin önemini bir örnekle izah etmek gerekirse; bir Walmart kuruluşu
olan Asda’da satışı yapılan Prosciutto di Parma (Parma Jambonu) ile ilgili Parma Jambonu

Üreticileri Birliği’nin yine Coğrafi İşaret mevzuatından hareketle bazı itirazları olmuştur.

Asda’da satışı yapılan Prosciutto di Parma için İtalya’dakinden çok farklı dilimleme ve
paketlemeler yapılmaktaydı. Birlik yöneticileri ise Prosciutto di Parma için ürün özgünlüğü ve

kalitesi noktasında dilimleme ve paketleme şeklinin de belli kriterlere bağlı olduğu ve bunun

da Coğrafi İşaret kapsamında geçerliliği dile getirilmiş ve bununla ilgili düzenlemeler talep
edilmiştir. Nitekim Coğrafi İşaret denetlemesinde söz konusu kriterlere de dikkat edildiği

belirtilmiştir (Rangnekar, 2004: 5). Genelde Coğrafi İşaretler için çoğu ülkede ürünün üretim
biçiminden sonraki basamaklar genelde göz ardı edilmektedir. Oysaki Fransa ve İtalya gibi

özellikle peynirleriyle dünya çapında ün kazanmış ülkelerde hemen her peynir tipi için kesim
şekilleri ve sunumları da Coğrafi İşaret denetlemesine tabi konular olarak belirtilmiştir.

Son olarak Coğrafi İşaretlerin denetleme ve buna bağlı olarak da hukuki boyutunu
oluşturan ve uygulamaya asıl geçerliliğini sağlayan bileşen gelmektedir. Ne yazık ki çoğu

ülkede zafiyetin en fazla yaşandığı husus da uygulamanın bu bileşeninde görülmektedir. Pek

çok ülkede sağlıklı denetlemeler söz konusu olmadığı gibi üreticiler de bu anlamda işbirliğinden

çoğu zaman kaçınmaktadır. Bununla birlikte AB ülkeleri başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde
Coğrafi İşaret denetimleri daha sağlıklı yapılmakta ve hukuki yaptırımlar da daha kolay

uygulanabilmektedir. Fakat Türkiye gibi henüz uygulamanın tam anlamıyla işlerlik
kazanmadığı ülkelerde, üreticiler uygulamadan kaçınmakta ve denetime tabi olmak

istemediklerini belirtmektedir. Bu da Coğrafi İşaretler için belli bir kalitenin yakalanmasında

ve de standartların uyulmasında önemli bir engel teşkil etmektedir.

Tüm bu bileşenler, dünyada eşi benzeri olmayan, müstesna ürünleri ortaya koymaktadır.

Bu noktada zaman zaman araştırmacılar veya bazı ülkelerin kendi iç mevzuatı kapsamında
Coğrafi İşaret kabul ettikleri fakat yukarıda sayılan bileşenlere göre Coğrafi İşaret olmaya

uygun olmayan birtakım varlıklar ve uygulamalar söz konusudur. Örneğin; İsviçre Bankacılık
Sistemi, halk oyunları, çeşitli seremoniler, milli kahramanlar, sanat eserleri Coğrafi İşaret

olamayacak elemanlardır. Burada bir ülke için milli değer olmuş ve yine sınırları belli bir