Page 121 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

เคลงก้านแดง เคลงแดง สารานุกรมพืชในประเทศไทย เคลงหิน
Pachycentria constricta (Blume) Blume Medinilla curtisii Hook. f.
ชื่อพ้อง Melastoma constrictum Blume ชื่อพ้อง Medinilla elliptica Craib
ไม้พุ่มอิงอาศัย สูงได้ถึง 1.5 ม. มีหัว ใบรูปรี รูปไข่ หรือรูปใบหอก ยาว 5-24 ซม. ไม้พุ่มอิงอาศัย สูงได้ถึง 1 ม. ใบเรียงตรงข้าม รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว
แผ่นใบค่อนข้างหนา ด้านล่างมักมีสีม่วงอมแดง เส้นโคนใบข้างละ 1 เส้น ก้านใบ 5-11.5 ซม. โคนโอบรอบกิ่ง เส้นใบออกใกล้โคนข้างละ 1 เส้น มีเส้นขอบในบาง
ยาว 0.3-1.5 ซม. ช่อดอกออกที่ปลายกิ่ง ยาว 2-6 ซม. ก้านช่อยาว 1-3 ซม. 1 คู่ ไร้ก้าน ช่อดอกออกที่ปลายกิ่ง ยาว 4-8 ซม. ก้านยาว 1.5-3 ซม. เป็นเหลี่ยม
ดอกจ�านวนมาก ใบประดับและใบประดับย่อยรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ติดทน หรือปีกบาง ๆ ส่วนมากมีดอกหนาแน่น ก้านดอกยาว 0.8-1 ซม. ฐานดอกรูประฆัง
ฐานดอกยาว 3-4 มม. กลีบเลี้ยงขอบสูง 1-1.5 มม. จักตื้น ๆ ดอกสีขาว โคนมีสีแดง ยาว 5-6 มม. มีริ้วตื้น ๆ กลีบเลี้ยงจักตื้น ๆ 4-5 กลีบ ดอกสีม่วงอมชมพู มี 4-5 กลีบ
แต้ม กลีบดอกรูปขอบขนาน ยาว 5-7 มม. ปลายแหลม หนา เกสรเพศผู้ 8 อัน รูปไข่กลับ ยาวได้ถึง 1.2 ซม. เกสรเพศผู้ยาวเท่า ๆ กัน อับเรณูยาว 5-7 มม. ผลสีแดง
ยาวเท่า ๆ กัน ยาว 5-6 มม. ปลายโค้ง โคนมีเดือยสั้น ๆ ก้านเกสรเพศเมียยาว หรืออมส้ม รูปคนโท เส้นผ่านศูนย์กลาง 5-6 มม.
กว่าเกสรเพศผู้เล็กน้อย ผลเส้นผ่านศูนย์กลาง 5-7 มม. สุกสีส้มหรือแดง พบที่สุมาตรา ในไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ที่ตราด และภาคใต้ ขึ้นตาม
พบที่พม่า คาบสมุทรมลายู สุมาตรา ชวา ซูลาเวสี และฟิลิปปินส์ ในไทยพบทาง ป่าดิบชื้น ความสูง 800-900 เมตร
ภาคใต้ ขึ้นตามป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 1300 เมตร
เคลงใบเวียน
เอกสารอ้างอิง
Renner, S.S., G. Clausing, N. Cellinese and K. Meyer. (2001). Melastomata- Medinilla radicans (Blume) Blume
ceae. In Flora of Thailand Vol. 7(3): 462-468. ชื่อพ้อง Melastoma radicans Blume
ไม้พุ่มอิงอาศัย สูง 1-2 ม. ใบเรียงเวียนรอบข้อ 4-5 ใบ รูปรี รูปขอบขนาน
หรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 7-16 ซม. เส้นใบออกใกล้โคนข้างละ 1 เส้น ก้านใบยาว
1.5-3 ซม. ช่อดอกคล้ายช่อซี่ร่มออกตามซอกใบหรือข้อในกิ่งแก่ ยาวไม่เกิน 3 ซม.
ก้านช่อยาว 0.5-1 ซม. มี 6-8 ดอกในแต่ละช่อ ก้านดอกสั้น ฐานรองดอกรูประฆัง
ยาว 0.7-1 ซม. ขอบเกือบเรียบ ดอกสีขาวหรืออมชมพู มี 4 กลีบ รูปขอบขนาน ยาว
0.8-1 ซม. เกสรเพศผู้วงนอกยาวประมาณ 1.5 ซม. วงในยาว 7-9 มม. ผลสีชมพู
รูปคนโท เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. ขอบวงกลีบเลี้ยงยาว 4-5 มม.
พบที่คาบสมุทรมลายู ชวา สุมาตรา และภาคใต้ของไทยที่เขาหลวง จังหวัด
นครศรีธรรมราช ขึ้นตามคบไม้ในป่าดิบชื้น ความสูงประมาณ 500 เมตร

เคลงย้อย
Medinilla alpestris (Jack) Blume
เคลงกนก: ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง กลีบดอกสีชมพูเปลี่ยนเป็นสีขาว เกสรเพศผู้ 8 อัน ชื่อพ้อง Melastoma alpestris Jack
ยาวไม่เท่ากัน ปลายมีจะงอยยาว (ภาพ: เขานัน นครศรีธรรมราช - PI)
ไม้พุ่มอิงอาศัย สูง 1-2 ม. ใบเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปไข่ ยาว 9.5-20 ซม.
แผ่นใบหนา เส้นใบออกใกล้โคนข้างละ 1 เส้น มีเส้นขอบในบาง 1 คู่ ไร้ก้าน
หรือก้านใบยาวได้ถึง 1.5 ซม. ช่อดอกแบบกระจุกแยกแขนงออกตามซอกใบ
หรือตามข้อ ยาว 10-30 ซม. ก้านช่อยาว 5-15 ซม. ก้านดอกยาว 5-6 มม.
ฐานดอกรูประฆัง ยาว 5-6 มม. กลีบเลี้ยงจักตื้น ๆ 5 กลีบ ดอกสีขาว มี 5 กลีบ
รูปไข่กลับ ยาว 8-9 มม. เกสรเพศผู้ยาวเท่าๆ กัน อับเรณูยาวประมาณ 8 มม.
ก้านเกสรเพศเมียยาวเท่า ๆ เกสรเพศผู้ ผลสีชมพู กลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 7-8 มม.

เคลงก้านแดง: ใบเรียงตรงข้าม ข้อหนา ช่อดอกออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกปลายแหลม สีขาว โคนมีสีแดงแต้ม ผลสุก พบที่คาบสมุทรมลายู ชวา สุมาตรา และภาคใต้ของไทยที่นครศรีธรรมราช
สีแดง ปลายคอดเป็นวงกลีบเลี้ยง (ภาพดอก: เบตง ยะลา, ภาพผล: น�้าตกโตนไพร พังงา; - RP) สุราษฎร์ธานี และกระบี่ ขึ้นตามคบไม้ในป่าดิบเขา ความสูง 1200-1700 เมตร
เคลงแดง, สกุล เคลงหิน
Medinilla Gaudich. Medinilla rubicunda (Jack) Blume
วงศ์ Melastomataceae ชื่อพ้อง Melastoma rubicundum Jack, Medinilla emarginata Craib
ไม้พุ่มอิงอาศัย บางครั้งขึ้นตามพื้นดิน กิ่งส่วนมากเป็นเหลี่ยม ตามข้อมักมี ไม้พุ่มอิงอาศัย สูง 1-2 ม. เกลี้ยง มักมีตุ่มกระจาย ใบเรียงตรงข้าม รูปรี
ขนแข็ง ใบเรียงตรงข้ามหรือเรียงเป็นวงรอบ 3-5 ใบ ใบที่เรียงตรงข้ามบางครั้ง รูปขอบขนาน หรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 7-13 ซม. โคนรูปลิ่มเป็นครีบหรือมีติ่ง
ลดรูป แผ่นใบหนา ใบย่อยไม่ชัดเจน ขอบใบเรียบ ช่อดอกแบบแยกแขนงหรือ เส้นโคนใบข้างละ 1 เส้น ไร้ก้านหรือมีก้านยาวได้ถึง 4 มม. ช่อดอกออกสั้น ๆ
คล้ายช่อซี่ร่ม ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง บางครั้งลดรูปมีดอกเดียว ใบประดับ ตามซอกใบ ยาว 1.5-2.5 ซม. ออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นคู่ ก้านดอกยาว 3-4 มม.
ขนาดเล็ก ร่วงเร็ว ฐานดอกรูประฆังหรือรูปทรงกระบอก กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยม ฐานดอกรูประฆัง ยาว 3-4 มม. กลีบเลี้ยงจักตื้น ดอกสีขาวหรือชมพู มี 4-5 กลีบ
ขนาดเล็ก 4-6 กลีบ หรือเกือบเรียบ กลีบดอก 4-6 กลีบ เกสรเพศผู้จ�านวน 2 เท่า รูปไข่กลับ ยาว 5-7 มม. เกสรเพศผู้ยาวเท่า ๆ กัน อับเรณูยาวประมาณ 5 มม.
ของกลีบดอก เรียง 2 วง ก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปแถบ ปลายมีรูเปิด โคนมี ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 5-6 มม. สุกสีแดง
รยางค์หรือไม่มี ด้านหน้าแยกเป็น 2 พู ด้านหลังมีเดือยสั้น ๆ รังไข่ 4-6 ช่อง
มีช่องพิเศษ (stamen pocket หรือ extaovarian chamber) ผลสดมีหลายเมล็ด พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ พม่า และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทางภาคเหนือ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ ขึ้นตามคบไม้หรือโขดหินในป่าพรุ ป่าดิบชื้น
สกุล Medinilla มีประมาณ 150 ชนิด พบในแอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 1400 เมตร
ในไทยมี 8-9 ชนิด และเป็นไม้ประดับ 2-3 ชนิด ชื่อสกุลตั้งตาม José de
Medinilla y Pineda ชาวสเปน อดีตผู้ปกครองหมู่เกาะมาเรียนา ในมหาสมุทร เอกสารอ้างอิง
Renner, S.S., G. Clausing, N. Cellinese and K. Meyer. (2001). Melastomata-
แปซิฟิก ในปี ค.ศ. 1820 ceae. In Flora of Thailand Vol. 7(3): 434-438.

101

59-02-089_001-112 Ency_new1-3_J-Coated.indd 101 3/1/16 5:16 PM