Page 131 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

จอกบ่วาย
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

สกุล Neocinnamomum H. Liu แยกมาจากสกุล Cinnamomum ตามลักษณะ ยาวประมาณ 3 มม. มีขนสั้นนุ่ม ผลสดแตกด้านบน รูปรี ยาวประมาณ 5 มม. มี
กลีบรวมขยายหนาในผล และช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น มี 7 ชนิด พบที่ ขนสั้นนุ่ม เมล็ดขนาดเล็ก จ�านวนมาก
อินเดีย ภูฏาน เนปาล จีน พม่า ภูมิภาคอินโดจีน และสุมาตรา ในไทยมีชนิดเดียว พบที่คาบสมุทรมลายู และภาคใต้ของไทยที่นครศรีธรรมราช กระบี่ สงขลา
ชื่อสกุลหมายถึงสกุลใหม่ที่แยกมาจากสกุล Cinnamomum ปัตตานี ยะลา นราธิวาส ขึ้นตามป่าดิบชื้น ความสูง 300-400 เมตร
เอกสารอ้างอิง
Li, X.W., J. Li and H. van der Werff. (2008). Lauraceae (Neocinnamomum). In สกุล Loxocarpus R. Br. มีประมาณ 14 ชนิด พบเฉพาะในภูมิภาคมาเลเซีย ใน
Flora of China Vol. 7: 187. ไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “loxos” เบี้ยว และ “karpos” ผล
เอกสารอ้างอิง
Ridley, H.N. (1923 reprint 1967). Gesneriaceae. Flora of the Malay Peninsula Vol.
2: 526-527.

จวงหอม: เปลือกหนาแตกเป็นสะเก็ด เส้นโคนใบข้างละ 1 เส้น มีเส้นตามขวางจ�านวนมาก ก้านดอกและกลีบรวม
ขยายในผล (ภาพ: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - SSi)
จอก
Pistia stratiotes L.
วงศ์ Araceae
ไม้ล้มลุก มีไหลลอยน�้า รากจ�านวนมาก ยาวได้ถึง 1 ม. ใบเรียงซ้อนเป็นกระจุก
ลิ้นกาบบาง ใบรูปไข่กลับหรือแกมรูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 10 ซม. ปลายตัด โคน
หนาคล้ายฟองน�้า มีขนก�ามะหยี่ปกคลุม แผ่นใบด้านล่างมีนวล เส้นใบเรียง
ขนานกันออกจากโคน เกือบไร้ก้าน ช่อดอกแบบช่อเชิงลดมีกาบ ออกเดี่ยว ๆ จอกกระแต: ใบเรียงชิดโคน ขอบจักฟันเลื่อย ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงซ้อน ผลสดแตกด้านบน (ภาพ: เขาพนม
กลางกลุ่มใบ กาบยาว 0.7-1.2 ซม. คอดกลาง ปลายแหลมยาว โคนเชื่อมติดกัน เบญจา กระบี่; ภาพดอก - MP, ภาพผล - RP)
แนบติดรังไข่คล้ายลอด ด้านนอกมีขน ช่อดอกสั้น ดอกเพศผู้อยู่ด้านบน มี 2-8 ดอก
เรียงเป็นวง อับเรณูเรียงชิดกัน 2 คู่ ไร้ก้าน ดอกเพศเมียมีดอกเดียว รูปคล้ายกระเป๋า จอกบ่วาย
รังไข่มีช่องเดียว ก้านเกสรเพศเมียโค้งเข้าหาดอกเพศผู้ ยอดเกสรเป็นตุ่ม ผลสดมี Drosera burmanni Vahl
หลายเมล็ด เป็นกระเปาะรูปรี ขนาดเล็ก เมล็ดจ�านวนมาก วงศ์ Droseraceae
ขึ้นเป็นวัชพืชทั่วไป ไม่แน่ชัดในถิ่นก�าเนิด แพร่พันธุ์ง่ายด้วยไหลและเมล็ด พืชล้มลุกกินแมลง ล�าต้นสั้นมาก หูใบขนาดเล็ก มี 3-6 แฉก ใบออกเป็นกระจุก
ควบคุมและก�าจัดยาก ใช้เป็นพืชน�้าในอ่างปลาและอาหารสัตว์ แบบกุหลาบซ้อนที่โคนแนบชิดติดดินเป็นวง เส้นผ่านศูนย์กลาง 1-3 ซม. ใบบนต้น
รูปไข่กลับ ยาว 0.6-1.5 ซม. โคนเรียวแคบ ปลายจักชายครุย มีขนต่อมทั่วไป ช่อดอก
สกุล Pistia L. เป็นสกุลที่มีเพียงชนิดเดียว และมีชื่อพ้องจำานวนมาก ตัวอย่าง แบบช่อกระจะ 1-3 ช่อ ออกที่ยอด ก้านช่อโดดยาว 7-20 ซม. แกนช่อยาว 2-9 ซม.
พรรณไม้ต้นแบบเก็บมาจากแม่น้ำาไนล์ในแอฟริกา ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก มีได้ถึง 20 ดอก ใบประดับรูปเงี่ยงใบหอก ยาว 1-3 มม. ก้านดอกยาวได้ถึง 7 มม.
“pistos” ดื่มได้หมายถึงน้ำา ตามลักษณะวิสัยที่เป็นพืชน้ำา กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปขอบขนาน ยาว 2-3 มม. ติดทน มีตุ่มกระจาย ดอกสีขาว ชมพู

เอกสารอ้างอิง หรือแดงอมม่วง มี 5 กลีบ รูปไข่กลับ ยาว 4-5 มม. เกสรเพศผู้ 5 อัน ยาว 2-3 มม.
Boyce, P.C. (2012). Araceae (Pistia). In Flora of Thailand Vol. 11(2): 252-253. เกสรเพศเมีย 5 อัน ยาว 2-3 มม. ติดทน ผลยาว 1-2 มม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่
หญ้าน�้าค้าง, สกุล)
พบที่อินเดีย ศรีลังกา จีน พม่า ไต้หวัน ญี่ปุ่น ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย
ออสเตรเลีย ขึ้นตามที่โล่งที่ดินที่ไม่สมบูรณ์ ความสูงถึงประมาณ 1400 เมตร

เอกสารอ้างอิง
Larsen, K. (1987). Droseraceae. In Flora of Thailand Vol. 2(1): 67-69.
Lu, L. and K. Kondo. (2001). Droseraceae. In Flora of China Vol. 8: 199.

จอก: พืชลอยน�้า ใบเรียงซ้อนเป็นกระจุก โคนมีขน ช่อดอกแบบช่อเชิงลดมีกาบ (ภาพ: กรุงเทพฯ - RP)
จอกกระแต
Loxocarpus incanus R. Br.
วงศ์ Gesneriaceae
ชื่อพ้อง Henckelia browniana A. Weber
ไม้ล้มลุก สูง 4-15 ซม. ล�าต้นสั้น มีขนสั้นนุ่มตามล�าต้น แผ่นใบ และกลีบเลี้ยง
ด้านนอก ใบเรียงเวียนเป็นกระจุกชิดโคน รูปไข่หรือรูปรี เบี้ยวเล็กน้อย ยาว
2.5-9 ซม. ขอบจักฟันเลื่อย ก้านใบยาว 1-4 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกเชิงซ้อน
ออกตามซอกใบ ก้านช่อยาว 7-10 ซม. ช่อย่อยมี 1-2 ดอก ใบประดับรูปขอบขนาน
ยาวประมาณ 2 มม. ก้านดอกยาว 1-2 มม. กลีบเลี้ยงสีขาวอมเขียว มี 5 กลีบ
รูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 2 มม. ดอกสีม่วงอ่อน ด้านในสีเข้ม หลอดกลีบดอกยาว
1.5-2.5 มม. ด้านนอกมีขนต่อมหนาแน่น มี 5 แฉกรูปกลม ยาวประมาณ 1.5 มม. จอกบ่วาย: ใบออกเป็นกระจุกแบบกุหลาบซ้อน ออกหนาแน่นที่โคน โคนเรียวแคบ ปลายจักชายครุย มีขนต่อม
เกสรเพศผู้ 2 อัน ยาวประมาณ 2 มม. มีเกสรเพศผู้เป็นหมัน 1 อัน เกสรเพศเมีย ทั่วไป ช่อดอกแบบช่อกระจะ กลีบดอกรูปไข่กลับ 5 กลีบ (ภาพ: วัดจันทร์ เชียงใหม่ - PK)

111

59-02-089_001-112 Ency_new1-3_J-Coated.indd 111 3/1/16 5:18 PM