Page 162 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

ดอกแตรวง
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

สกุล Lilium มีประมาณ 115 ชนิด ส่วนใหญ่พบในเขตอบอุ่นและอัลไพน์ โดย ดอกใต้ต้น
เฉพาะในเอเชียตะวันออก มีหลายชนิดเป็นไม้ประดับ มีหลากสายพันธุ์ แยกเป็น Breynia poomae (Welzen & Chayam.) Welzen & Pruesapan
หลายกลุ่มตามถิ่นกำาเนิด ในไทยมี 2 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “lirion” ที่
ใช้เรียกดอก Lily วงศ์ Phyllanthaceae
ชื่อพ้อง Sauropus poomae Welzen & Chayam.
ดอกแตรวง ไม้พุ่ม ทอดเลื้อยห้อยลง ยาวได้ถึง 50 ซม. ล�าต้นมีรอยแผลหูใบและกิ่ง หูใบ
Lilium primulinum Baker var. burmanicum (W. W. Sm.) Stearn ยาว 2-3.5 มม. โคนเป็นติ่ง ใบรูปไข่หรือรูปสามเหลี่ยม ยาว 3.5-7.5 ซม. ปลายแหลม
ชื่อพ้อง Lilium nepalense D. Don var. burmanicum W. W. Sm. หรือมีติ่งสั้น ๆ โคนตัด ก้านใบยาว 2-3 มม. ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกเป็นกลุ่ม
หรือช่อเดี่ยวตามกิ่ง ยาวได้ถึง 12 ซม. ดอกออกรอบข้อ กลีบเลี้ยงเชื่อมเป็นแผ่น
ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 2 ม. หัวใต้ดินยาว 5-6 ซม. เนื้อในสีขาวอมเหลือง ใบรูปใบหอก ดอกเพศผู้สีน�้าตาลแดง เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.6-2.3 มม. มีเกล็ดขนาดเล็ก ติดทน
ยาว 5.5-12 ซม. เส้นโคนใบ 3 เส้น เรียงขนานกัน ช่อดอกมี 4-9 ดอก สีเหลือง ก้านดอกยาว 5.5-6 มม. ดอกเพศเมียมีดอกเดียว สีม่วงคล�้า กลีบเลี้ยงรูปไข่กว้าง
หรืออมเขียว มีปื้นสีม่วงอมน�้าตาลแซม กลีบรูปขอบขนานหรือแกมรูปใบหอกกลับ เส้นผ่านศูนย์กลาง 3-4 มม. ก้านดอกยาว 0.8-1 มม. ยอดเกสรเพศเมียปลายแยก
ยาว 6.5-9 ซม. กลีบในกว้างกว่าเล็กน้อย ก้านชูอับเรณูยาว 4.5-5.5 ซม. อับเรณู เป็นแฉกแนวนอน ติดทน ผลจักตื้น ๆ 6 พู เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5 มม.
ยาวประมาณ 1 ซม. รังไข่รูปแถบ ยาวประมาณ 1.5 ซม. ก้านเกสรเพศเมียยาว ผนังผลบาง (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ครามน�้า, สกุล)
4.5-5.5 ซม. ฝักรูปขอบขนาน ยาว 4-7 ซม. มีสันตามยาว
พบที่จีนตอนใต้ พม่า และภาคเหนือของไทยที่ดอยสุเทพ และดอยเชียงดาว พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ดอยตุง จังหวัดเชียงราย ขึ้นตามซอกหินปูน
จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นตามป่าดิบเขา ป่าสน ที่โล่งบนเขาหินปูน ความสูง 800-1500 ใต้ร่มเงาในป่าดิบเขา ความสูง 1200-1300 เมตร ค�าระบุชนิดตั้งตามดร.ราชันย์ ภู่มา
นักพฤกษศาสตร์หอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ผู้เก็บตัวอย่าง
เมตร แยกเป็น var. ochraceum (Franch.) Stearn พบที่จีน หัวใต้ดินขนาดเล็ก
ใบและกลีบรวมสั้น ส่วน var. primulinum พบที่พม่า กลีบดอกไม่มีปื้น พรรณไม้ต้นแบบ
เอกสารอ้างอิง
ดอกแตรวงขาว van Welzen, P.C. (2007). Euphorbiaceae (Sauropus poomae). In Flora of
Lilium bakerianum Collett & Hemsl. Thailand Vol. 8(2): 541-543.
ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 1 ม. หัวใต้ดินเส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2.5 ซม. เนื้อในสีขาว
รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 2-2.2 ซม. ล�าต้นมีขนสีขาว มีปุ่มเล็ก ๆ ตาม
ล�าต้น ขอบใบ และเส้นกลางใบด้านล่าง ใบรูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาว 4-9 ซม.
ช่อดอก มี 1-3 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 2.5 ซม. ดอกสีขาว ด้านในมีจุดสี
แดงอมม่วงหนาแน่น กลีบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 6.5-8.5 ซม. กลีบใน
กว้างกว่าเล็กน้อย ก้านชูอับเรณูยาว 3-3.5 ซม. อับเรณูยาว 0.8-1.5 ซม. รังไข่รูปแถบ
ยาว 1.5-2.5 ซม. ก้านเกสรเพศเมียยาว 2.2-2.6 ซม. ยาวประมาณ 3.5 ซม. ฝัก
รูปขอบขนาน มีสันตามยาว
พบที่จีนตอนใต้ พม่า และภาคเหนือของไทยที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่
ขึ้นตามเขาหินปูนที่เปิดโล่ง ป่าสนเขา ความสูง 1500-1800 เมตร สิ่งปกคลุมและ
ดอกมีความผันแปรสูง โดยเฉพาะสีของกลีบรวม แยกเป็นหลาย varieties พบ
เฉพาะในจีน และพม่า
เอกสารอ้างอิง ดอกใต้ต้น: ไม้พุ่มเกาะตามซอกหินปูน ทอดเลื้อยห้อยลง ล�าต้นมีรอยแผลหูใบและกิ่ง ดอกเพศผู้สีน�้าตาลแดง
Liang, S.Y. and M.N. Tamura. (2000). Liliaceae (Lilium). In Flora of China Vol. ผลจักตื้น ๆ 6 พู (ภาพ: ดอยตุง เชียงราย - PK)
24: 135, 142.
ดอกบัลลูน
Platycodon grandiflorus (Jacq.) A. DC.
วงศ์ Campanulaceae
ชื่อพ้อง Campanula grandiflora Jacq.
ไม้ล้มลุก รากอวบหนา ใบออกเป็นวงรอบข้อ เรียงตรงข้าม หรือเรียงเวียน
รูปรีถึงรูปใบหอก หรือแกมรูปไข่ ยาว 2-7 ซม. ขอบจักฟันเลื่อย แผ่นใบด้านล่าง
มีนวล ก้านใบเกือบไร้ก้าน ดอกออกเดี่ยว ๆ ตามปลายกิ่ง ฐานดอกรูปกรวยกลับ
กลีบเลี้ยงมี 4 กลีบ สั้นกว่าฐานดอก ดอกรูปถ้วยหรือรูประฆังกว้าง สีม่วง ชมพูอ่อน
หรือขาว ยาว 1.5-4.5 ซม. ปลายแยกเป็น 5 แฉก เกสรเพศผู้ 5 อัน โคนก้านชูอับเรณู
ดอกแตรวง: ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่ง ดอกรูปแตร ห้อยลง ดอกสีเหลืองหรืออมเขียว มีปื้นสีม่วงอม รูปสามเหลี่ยม อับเรณูยาวกว่าก้านชูอับเรณู รังไข่ใต้วงกลีบ ยอดเกสรเพศเมียแยก
น�้าตาลแซม ฝักรูปขอบขนาน มีสันตามยาว (ภาพ: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - SSi) 5 แฉก ผลแห้งแตกที่ปลาย มี 5 ซีก รูปกรวยกลับ ยาว 1-2.5 ซม. เมล็ดขนาดเล็ก
จ�านวนมาก
มีถิ่นก�าเนิดในจีน รัสเซีย เกาหลี และญี่ปุ่น เป็นไม้ประดับกระถางแขวน มี
หลากสายพันธุ์

สกุล Platycodon A. DC. มีเพียงชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “platys”
กว้าง และ “kodon” ระฆัง หมายถึงลักษณะดอกรูประฆังกว้าง
เอกสารอ้างอิง
Hong, D., L.L. Klein and T.G. Lammers. (2011). Campanulaceae. In Flora of
China Vol. 19: 528-529.
ดอกแตรวงขาว: ใบเรียงเวียน ไร้ก้าน ช่อดอก มี 1-3 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 2.5 ซม. ดอกสีขาว ด้านในมีจุด Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum
สีแดงอมม่วงหนาแน่น: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - MS) Press, Honolulu, Hawai`i.

142

59-02-089_113-212_Ency new1-3_J-Coated.indd 142 3/1/16 5:29 PM