Page 180 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

ตะเคียนแก้ว
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

พบที่พม่า คาบสมุทรมลายู และภาคใต้ของไทย ขึ้นตามชายป่าดิบชื้น ความสูง กว้างประมาณ 1.5 มม. ขอบมีขนครุย ดอกสีแดงเข้ม กลีบรูปใบหอก ยาวประมาณ
ถึงประมาณ 400 เมตร 4 มม. ด้านนอกและขอบกลีบมีขน เกสรเพศผู้ 15 อัน แกนอับเรณูมีรยางค์ยาว
2-3 เท่าของอับเรณู รังไข่และฐานก้านเกสรเพศเมียรูปพีระมิด ยาวประมาณ 1 มม.
สกุล Aganosma (Blume) G. Don มี 8 ชนิด ในไทยมี 6 ชนิด ชื่อสกุลมาจาก ก้านเกสรเพศเมียเป็นแท่งสั้น กลีบเลี้ยงขยายเป็นปีกสีแดง ปีกยาว ยาว 3-5 ซม.
ภาษากรีก “aganos” หลงใหล และ “osme” กลิ่นหอม หมายถึงดอกมีกลิ่นหอม ปีกสั้นยาว 5-8 มม. ผลรูปไข่ ยาว 0.5-1 ซม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ตะเคียนทอง, สกุล)
เอกสารอ้างอิง พบที่พม่า คาบสมุทรมลายู บอร์เนียว และภาคใต้ของไทยที่ี่นครศรีธรรมราช
Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 108-110. พังงา ตรัง สตูล ขึ้นตามป่าดิบชื้นตามสันเขา ความสูงระดับต�่า ๆ

เอกสารอ้างอิง
Ashton, P.S. (1982). Dipterocarpaceae. In Flora Malesiana Vol. 9: 391-436.
Pooma, R. and M. Newman. (2001). Checklist of Dipterocarpaceae in Thailand.
Thai Forest Bulletin (Botany) 29: 144, 150.

ตะคล้อยย่าน: กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปใบหอก ปลายแหลมยาว ดอกรูปดอกเข็ม ปากหลอดกลีบเกลี้ยง กลีบรูปไข่กลับ
ยาวเท่า ๆ หลอดกลีบ ปลายตัด ไม่มีกะบัง (ภาพ: เขาปู่เขาย่า พัทลุง - RP) ตะเคียนแก้ว: โคนต้นมีพูพอน เส้นแขนงใบย่อยกึ่งขั้นบันได กลีบเลี้ยงขยายเป็นปีกสีเหลืองอมเขียว (ภาพ: แว้ง
นราธิวาส - MP)
ตะเคียนแก้ว
Hopea sangal Korth.
วงศ์ Dipterocarpaceae
ไม้ต้น สูงได้ถึง 40 ม. โคนต้นมีพูพอน มีขนสั้นนุ่มตามกิ่งอ่อน หูใบ ช่อดอก และ
กลีบเลี้ยง หูใบรูปใบหอก ใบรูปรีหรือรูปไข่ ยาว 4-11 ซม. ปลายแหลมยาว โคนเบี้ยว
แผ่นใบด้านล่างมักมีนวล เส้นแขนงใบแบบขนนก เส้นใบย่อยกึ่งขั้นบันได มักมี
ตุ่มใบเป็นขนช่วงโคนใบ ก้านใบยาว 0.5-1 ซม. ช่อดอกยาว 2-5 ซม. กลีบเลี้ยงรูป ตะเคียนขาว: เส้นแขนงใบกึ่งเส้นใบแซม ดอกสีแดงเข้ม กลีบบิดเวียน กลีบเลี้ยงขยายเป็นปีกสีน�้าตาล (ภาพ: ธารโต
ไข่กว้าง ยาว 1-1.5 มม. ดอกสีครีม กลีบรูปขอบขนาน ยาว 2.5-3.5 มม. เกสรเพศผู้ ยะลา - MP)
10 อัน รยางค์ยาวเท่า ๆ อับเรณู รังไข่และฐานก้านเกสรเพศเมียรูปไข่ ปลายตัด
ยาวประมาณ 1.2 มม. ก้านเกสรเพศเมียเป็นแท่งสั้น ๆ กลีบเลี้ยงขยายเป็นปีก
สีเหลืองอมเขียว ปีกยาว ยาว 4-7 ซม. ปีกสั้นยาวประมาณ 7 มม. ผลรูปไข่กว้าง
เส้นผ่านศูนย์กลาง 4-6 มม. เกลี้ยง (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ตะเคียนทอง, สกุล)
พบที่คาบสมุทรมลายู บอร์เนียว สุมาตรา และชวา ในไทยพบทางภาคใต้ตั้งแต่
สุราษฎร์ธานีลงไป ขึ้นตามป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 600 เมตร

ตะเคียนขาว
Hopea sublanceolata Symington
ตะเคียนเขา: มีรากค�้ายัน เส้นแขนงใบแบบเส้นใบแซม กลีบเลี้ยงขยายเป็นปีกสีแดง (ภาพต้น: ศรีพังงา พังงา - RP;
ไม้ต้น สูงได้ถึง 45 ม. มีขนสั้นนุ่มและเกล็ดรูปโล่ตามกิ่งอ่อน หูใบ ช่อดอก ภาพผล: โตนปริวรรต พังงา - SG)
และกลีบเลี้ยงด้านนอก หูใบรูปไข่ ใบรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 7.5-15 ซม.
ปลายแหลมยาว เส้นแขนงใบกึ่งเส้นใบแซม ข้างละ 12-17 เส้น ไม่มีตุ่มใบ ก้านใบ ตะเคียนชันตาแมว
ยาวประมาณ 1.5 ซม. ช่อดอกยาว 2.5-7 ซม. ใบประดับย่อยติดทน กลีบเลี้ยงรูปไข่ Neobalanocarpus heimii (King) P. S. Ashton
กว้าง 1.3-1.5 มม. ดอกสีแดงเข้ม กลีบรูปขอบขนาน โค้ง ยาวประมาณ 3.5 มม. วงศ์ Dipterocarpaceae
มีขนสั้นนุ่มด้านนอก เกสรเพศผู้ 15 อัน รยางค์ยาว 2.5-3 เท่าของอับเรณู รังไข่และ
ฐานก้านเกสรเพศเมียรูปทรงกระบอก ปลายตัด คอดกลาง ยาวประมาณ 1 มม. ชื่อพ้อง Balanocarpus heimii King
ก้านเกสรเพศเมียเป็นแท่งสั้น กลีบเลี้ยงขยายเป็นปีกสีน�้าตาล ปีกยาว ยาว 8-9.5 ซม. ไม้ต้น สูงได้ถึง 40 ม. โคนมีพูพอน เปลือกแตกตามยาวล่อนเป็นสะเก็ด
ปีกสั้นยาวประมาณกึ่งหนึ่งของผล ผลรูปไข่ ยาวประมาณ 1.5 ซม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ เปลือกในสีเหลืองแกมเขียว ชันสีขาวใส หูใบรูปแถบยาวประมาณ 1 ซม. ใบเรียงเวียน
ตะเคียนทอง, สกุล) รูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 6-15 ซม. ปลายแหลมยาว โคนเบี้ยว เส้นแขนงใบ
พบที่คาบสมุทรมลายู และภาคใต้ตอนล่างของไทยที่ยะลา นราธิวาส ขึ้นตาม เรียงจรดขอบใบ เส้นแขนงใบย่อยแบบขั้นบันได ก้านใบยาว 0.5-1 ซม. ช่อดอกแบบ
ป่าดิบชื้น ความสูงไม่เกิน 200 เมตร ช่อแยกแขนง ยาว 6-8 ซม. แต่ละช่อแขนงมี 5-7 ดอก ตาดอกกลม มีขนหนาแน่น
เกือบไร้ก้าน กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อม รูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 2.5 มม.
ตะเคียนเขา ดอกสีครีมอมเหลือง มี 5 กลีบ รูปขอบขนาน ยาว 5-6 มม. ด้านนอกมีขนหนาแน่น
เกสรเพศผู้ 15 อัน ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 2 มม. โคนแผ่กว้าง อับเรณูมี 4 พู
Hopea griffithii Kurz แกนอับเรณูปลายเป็นติ่งแหลม รังไข่เกลี้ยง เรียวเป็นฐานก้านเกสรเพศเมีย ยาว
ไม้ต้น สูง 15-30 ม. มีรากค�้ายัน หูใบรูปแถบขนาดเล็ก ใบรูปไข่ถึงแกมรูปใบหอก 2-3 มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม ผลแบบเปลือกแข็งเมล็ดเดียว รูปขอบขนาน
ยาว 5-9 ซม. ปลายยาวคล้ายหาง เส้นแขนงใบแบบเส้นใบแซม ข้างละ 9-10 เส้น โค้งเล็กน้อย ยาว 4-5 ซม. ปลายมีติ่งแหลม แตกเป็น 3 ซีก กลีบเลี้ยงรูปไข่
ไม่มีตุ่มใบ ก้านใบยาว 0.8-1.5 ซม. ช่อดอกยาวประมาณ 3 ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ สั้นกว่าผล โคนหนา ยาวประมาณ 1.5 ซม. ก้านผลยาว 1-5 มม.

160

59-02-089_113-212_Ency new1-3_J-Coated.indd 160 3/1/16 5:25 PM