Page 240 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

โนรีเขา

โนรีเขา สารานุกรมพืชในประเทศไทย
Hiptage condita Craib
ไม้พุ่มรอเลื้อย กิ่งมีช่องอากาศหนาแน่น มีขนสีน�้าตาลหนาแน่นตามตาด้านข้าง
ช่อดอก และผล ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 5-9.5 ซม. ปลายและโคนแหลม
ก้านใบยาว 0.5-1 ซม. ช่อดอกยาว 5-15 ซม. ก้านดอกยาว 1.2-1.5 ซม. มีข้อ
ใกล้จุดกึ่งกลาง กลีบเลี้ยงมีต่อมขนาดเล็กเห็นไม่ชัดเจน กลีบกลม ยาวประมาณ
2 มม. ดอกสีขาวอมชมพู กลีบรูปรี ปลายมน ยาวประมาณ 1 ซม. โคนตัดหรือรูป
ติ่งหู เกสรเพศผู้อันยาว ยาวประมาณ 1 ซม. อันสั้นยาว 4-5 มม. ก้านเกสรเพศเมีย
ยาวประมาณ 1 ซม. ผลสีม่วงอมแดง โคนเขียว ปีกกลางรูปขอบขนาน โคนเรียวสอบ โนรีปันหยี: ไม้เถาเนื้อแข็ง ช่อดอกออกสั้น ๆ ตามปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงมีต่อมขนาดใหญ่ 1 ต่อม (ภาพ: ถ�้าเสือ กระบี่ - RP)
ปลายปีกมน ยาวประมาณ 3.5 ซม. ปีกข้างยาวประมาณ 2 ซม. ปีกด้านบนขนาด
เล็กเป็นสัน ยาว 5-8 มม. สูง 1-2 มม. บลูลิป
พืชถิ่นเดียวของไทย พบที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ และดอยตุง จังหวัด Sclerochiton harveyanus Nees
เชียงราย ขึ้นตามยอดเขาหินปูน ความสูง 500-1800 เมตร วงศ์ Acanthaceae

ไม้พุ่มหรือรอเลื้อย สูงได้ถึง 3 ม. กิ่งอ่อนมีขนละเอียด ใบเรียงตรงข้าม บางครั้ง
โนรีปันหยี ขนาดไม่เท่ากัน รูปรี ยาว 1.5-7 ซม. มักมีขนครุยตามเส้นกลางใบทั้งสองด้าน
Hiptage detergens Craib ขอบเรียบหรือจักซี่ฟัน ก้านใบยาว 0.8-1.5 ซม. ดอกเรียงเป็นกระจุกหนาแน่น
ไม้เถาเนื้อแข็ง มีขนแบนราบตามกิ่ง ก้านใบ และช่อดอก ใบรูปรี รูปขอบขนาน ที่ปลายกิ่งหรือกิ่งด้านข้าง ก้านดอกสั้น ใบประดับย่อย 2 อัน รูปไข่หรือรูปขอบขนาน
หรือแกมรูปไข่ ยาว 3-5 ซม. แผ่นใบมีขนตามเส้นกลางใบ ก้านใบยาว 3-7 มม. ยาว 4-6 มม. ขอบบาง มีขน กลีบเลี้ยง 5 กลีบ แยกจรดโคน รูปขอบขนาน ยาว
ช่อดอกออกตามปลายกิ่ง ยาว 2-3 ซม. ก้านดอกยาว 0.5-1 ซม. มีข้อประมาณ 0.6-1 ซม. ขอบบาง ดอกสีม่วง หลอดกลีบดอกยาว 6-8 มม. มีแถบขนใกล้จุดที่
จุดกึ่งกลาง กลีบเลี้ยงมีต่อมขนาดใหญ่ ยาวประมาณ 2 มม. กลีบรูปขอบขนาน เกสรเพศผู้ติด กลีบบานแผ่ออกด้านข้างด้านเดียว ยาว 1.3-1.8 ซม. ปลายแยกเป็น
ยาวประมาณ 2 มม. กลีบดอกรูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 6 มม. ขอบจักมนหรือ 5 กลีบ ยาว 5-6 มม. เกสรเพศผู้ 4 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 8-9 มม. กลางอับเรณู
จักฟันเลื่อย เกสรเพศผู้อันยาว ยาว 7-9 มม. อันสั้นยาว 3-5 มม. ก้านเกสรเพศเมีย มีขนเครา ผลแห้งแตก ยาว 1-1.4 ซม. ไร้ก้าน มี 4 เมล็ด ผิวมีเกล็ดจักซี่หวี
ยาว 6-8 มม. มีขน ในผลปีกกลางรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ปลายปีกกลม จักมน
มีถิ่นก�าเนิดในแอฟริกาแถบประเทศโมซัมบิก ซิมบับเว สวาซิแลนด์ และ
ยาว 1-1.4 ซม. ปีกข้าง 2 ปีก ยาว 0.5-1 ซม. มีสันเล็ก ๆ แอฟริกาใต้ เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน แตกพุ่มหนาแน่น
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ที่กระบี่ พังงา ขึ้นตามเขาหินปูน ความสูงถึง
ประมาณ 200 เมตร สกุล Sclerochiton Harv. มีประมาณ 20 ชนิด พบเฉพาะในแอฟริกา ชื่อสกุลมา
จากภาษากรีก “skleros” แห้ง และ “chiton” หุ้ม ตามลักษณะผล
เอกสารอ้างอิง
Chen, S.K. and M. Funston. (2008). Malpighiaceae. In Flora of China Vol. 11: เอกสารอ้างอิง
135-136 Vollesen, K. (1991). A revision of the African genus Sclerochiton (Acanthaceae:
Sirirugsa, P. (1991). Malpighiaceae. In Flora of Thailand Vol. 5(3): 273-285. Acantheae). Kew Bulletin 46(1): 12-13.

โนรา: กลีบเลี้ยง 1 กลีบมีต่อมขนาดใหญ่ เรียวจรดก้านดอก ดอกสีขาวมีปื้นสีเหลืองด้านใน ผลมีขนสั้นคล้ายไหม
ปีกด้านหลังสั้น (ภาพ: สุโขทัย - SSi)

บลูลิป: ดอกเรียงเป็นกระจุกหนาแน่น กลีบบานแผ่ออกด้านข้างด้านเดียว ปลายแยกเป็น 5 กลีบ เกสรเพศผู้ 4 อัน
กลางอับเรณูมีขนเครา (ภาพ: cultivated - RP)
บอนเต่า
Hapaline benthamiana Schott
โนรี: ดอกสีชมพูอมขาว กลีบรูปไข่กลับกว้าง กลีบเลี้ยงมีต่อมไม่ชัดเจน ก้านดอกมีข้อ ปีกกลางรูปขอบขนาน ปลายมน วงศ์ Araceae
หรือเว้าตื้น (ภาพ: cultivated - RP)
ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 30 ซม. หัวใต้ดินรูปรี ยาว 0.5-1.2 ซม. เหง้าเรียว ยาว
2-6.5 ซม. มีเกล็ดหนาแน่น น�้ายางใส มี 1-5 ใบ รูปเงี่ยงลูกศร ยาว 5.5-17 ซม.
ปลายเรียวแหลม แผ่นใบบางครั้งมีรอยด่าง ก้านใบยาว 4-30 ซม. ช่อดอกแบบ
ช่อเชิงลดมีกาบ 1-3 ช่อ ก้านช่อยาว 9-17 ซม. กาบยาว 4-8.7 ซม. โคนโอบหุ้มก้าน
ยาว 1.5-3.3 ซม. แผ่นกาบรูปรี ยาว 2.5-6.5 ซม. ช่อดอกยาว 3-6 ซม. ช่วงไม่มีดอก
ยาว 2.8-5.5 ซม. ดอกเพศเมียอยู่ด้านล่าง มีประมาณ 7 ดอก เรียงเป็นแถวบน
แกนช่วงกาบล่าง ช่วงดอกเพศผู้อยู่ช่วงบน อับเรณูเรียงชิดกัน ยาว 0.5-1.1 ซม.
ปลายมีรยางค์ มีอับเรณูที่เป็นหมัน ช่อผลมีกาบช่วงล่างหุ้ม ผลเรียงเป็นแถว
โนรีเกาะช้าง: ปีกกลางรูปขอบขนาน ปลายแยกเป็น 2 แฉกไม่เท่ากัน ปีกข้างขนาดเล็ก (ภาพซ้าย: เกาะช้าง ตราด - RP);
โนรีเขา: ช่อดอกยาว ก้านดอกมีข้อใกล้จุดกึ่งกลาง กลีบเลี้ยงมีต่อมไม่ชัดเจน (ภาพขวา: ดอยตุง เชียงราย - RP) เส้นผ่านศูนย์กลาง 4-6 มม. มีกาบหุ้ม ผลแก่สีขาว ยอดเกสรเพศเมียติดทน

220

58-02-089_213-292_Ency_new5-3 i_Coated.indd 220 3/5/16 4:56 PM