Page 257 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

ปรงผา
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

ขนาดเล็กกว่าใบช่วงล่าง กลุ่มอับสปอร์กระจายทั่วแผ่นใบด้านล่าง มีต่อม
(paraphyses) เป็นตุ่ม ปลายจักเป็นพู
พบในเขตร้อน ในไทยพบแถบพื้นที่ที่น�้าทะเลท่วมถึง และชายป่าโกงกาง ใบอ่อน
กินเป็นผักสด รากมีสรรพคุณเป็นยาปฏิชีวนะ

สกุล Acrostichum L. มี 3 ชนิด พบในเขตร้อน ขึ้นตามพื้นที่น้ำาทะเลท่วมถึง ในไทย
มี 2 ชนิด อีกชนิดคือ A. speciosum Willd. ต้นเล็กกว่า เกล็ดที่เหง้าขนาดใหญ่กว่า
ปลายใบแหลมยาว โคนเรียวแคบ ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “akros” ปลายหรือยอด
และ “stichos” แถว หมายถึงใบช่วงปลายใบประกอบที่สร้างสปอร์
เอกสารอ้างอิง
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/
ปรงเขา: ล�าต้นแตกกิ่ง โคนเพศผู้รูปไข่ ใบสร้างอับเมกะสปอร์มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น ขอบจักลึกซี่หวีถี่ ปลายเป็นหนามยาว
(ภาพซ้าย: เชียงใหม่ - SSi; ภาพขวาบน โคนเพศผู้: เชียงใหม่ - RP; ภาพขวาล่าง ใบสร้างอับเมกะสปอร์: เพชรบูรณ์ - PK)

ปรงทะเล: ใบประกอบปลายคี่ ใบช่วงปลายล�าต้นที่สร้างสปอร์ กลุ่มสปอร์เรียงกระจายทั่วแผ่นใบด้านล่าง
(ภาพ: สมุทรสงคราม - RP)
ปรงญี่ปุ่น: ใบเรียงหนาแน่น หนาเป็นสัน เกล็ดหุ้มยอดปลายเรียวแหลม มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น (ภาพ: cultivated - RP)
ปรงเท้าช้าง
Cycas elephantipes A. Lindstr. & K. D. Hill
วงศ์ Cycadaceae
ปรงล�าต้นสูงได้ถึง 3 ม. โคนต้นแบนหนา เปลือกแตกเป็นคอร์กและร่องลึก
ใบยาว 1-1.6 ม. ก้านใบยาว 20-45 ซม. มีหนามประมาณไม่เกินกึ่งหนึ่งของความยาว
ก้านใบ ใบย่อยช่วงกลางยาว 1.5-2.5 ม. ปลายแหลมเป็นหนาม โคนเพศผู้รูปไข่แคบ
ยาว 30-55 ซม. ใบสร้างอับไมโครสปอร์ยาว 4-5 ซม. ปลายเป็นหนามยาว 1.5-3 ซม.
ใบสร้างอับเมกะสปอร์ยาวได้ถึง 20 ซม. มีขนสั้นนุ่ม แผ่นใบรูปไข่กว้าง ยาวได้ถึง
12 ซม. ขอบจักซี่หวี ยาวประมาณ 4.5 ซม. ปลายเป็นหนามแหลม ยาวประมาณ
5.5 ซม. ออวุลมี 2-4 เม็ด เมล็ดยาวประมาณ 3.5 ซม. ผนังด้านในมีชั้นใย
(ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ปรง, สกุล)
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันออกที่ชัยภูมิ ขึ้นตามสันเขาที่เป็นทุ่งหญ้า
ปรงตากฟ้า: เปลือกแตกเป็นร่องลึก ใบสร้างอับเมกะสปอร์มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น ขอบจักลึกซี่หวีถี่ ปลายเป็นหนาม ในป่าเต็งรัง คล้าย C. pachypoda K. D. Hill ใบและโคนเพศผู้ใหญ่กว่า ใบสร้าง
ยาวเท่า ๆ ซี่หวี (ภาพ: ตากฟ้า ลพบุรี - RP) อับไมโครสปอร์ยาวกว่า

ปรงปราณบุรี

Cycas pranburiensis S. L. Yang, W. Tang, K. D. Hill & P. Vatcharakorn
ปรงล�าต้นสูง 1-3 ม. เปลือกค่อนข้างเรียบ ใบยาว 0.65-1.2 ม. ก้านใบยาว
8-30 ซม. ไร้หนามหรือมีหนามประปราย ใบย่อยช่วงกลางยาว 1.4-2.4 ม. ปลายแหลม
ไม่แข็งเป็นหนาม โคนเพศผู้รูปไข่ ยาว 20-25 ซม. ใบสร้างอับไมโครสปอร์ยาว
3-4 ซม. ปลายเป็นหนามแหลม ยาว 0.5-1.5 ซม. ใบสร้างอับเมกะสปอร์ยาว
17-24 ซม. มีขนสั้นนุ่มสีเทา แผ่นใบรูปใบหอก ยาว 6-9 ซม. ขอบจักชายครุยตื้น ๆ
คล้ายหนาม ยาว 2-4 มม. ปลายเป็นหนามยาว 2.4-4 ซม. ออวุลมี 2-4 เม็ด เมล็ดยาว
ปรงทะเล: ใบเรียงหนาแน่น ปลายใบไม่เป็นหนามแหลม โคนเพศผู้รูปไข่แคบ ใบสร้างอับไมโครสปอร์รูปรี ปลายมีหนาม 3.5-4 ซม. ผนังด้านในมีชั้นใย (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ปรง, สกุล)
ใบสร้างอับเมกะสปอร์รูปใบหอก ขอบจักตื้น ๆ มี 2-8 เมล็ด (ภาพ: cultivated - RP)
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่สามร้อยยอด จังหวัด
ปรงทะเล ประจวบคีรีขันธ์ ขึ้นบนเขาหินปูน ความสูงไม่เกิน 100 เมตร คล้าย C. circinalis L.
Acrostichum aureum L. ของอินเดีย อยู่ภายใต้กลุ่มปรงเขา C. pectinata Buch.-Ham. เคยเป็นชื่อพ้องของ
วงศ์ Pteridaceae C. silvestris K. D. Hill ซึ่งพบที่เวียดนาม ชวา ฟิลิปปินส์ และออสเตรเลีย
เฟินขึ้นบนดิน เหง้าหนา เกล็ดรูปรีสีน�้าตาลด�า ขอบบาง ยาวประมาณ 4 ซม. ปรงผา
ใบประกอบปลายคี่ รูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 4 ม. รวมก้านใบที่ยาวได้ถึง 1 ม. ใบย่อย
ช่วงโคนมักลดรูปคล้ายหนาม ใบย่อยรูปแถบ ยาว 30-50 ซม. ปลายกลมหรือมน Cycas clivicola K. D. Hill
ปลายมีติ่งแหลม โคนเรียวสอบถึงกลม ก้านใบสั้นหรือยาวได้ถึง 2.5 ซม. เส้นกลางใบ ปรงล�าต้นสูงได้ถึง 8 ม. เปลือกค่อนข้างเรียบ ใบยาว 0.7-1.65 ม. ก้านใบยาว
มีริ้ว ช่องร่างแหเรียงเป็นระเบียบ ยอดอ่อนสีแดง ใบที่มีสปอร์อยู่ช่วงปลายต้น 15-55 ซม. ใบย่อยช่วงกลางยาว 0.9-2.6 ม. ปลายเป็นหนามแหลม โคนเพศผู้

237

58-02-089_213-292_Ency_new1-3_J-Coated.indd 237 3/1/16 5:50 PM