Page 315 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

พลับพลาส้ม สารานุกรมพืชในประเทศไทย พวงแก้วกุดั่น
Microcos laurifolia (Hook. f. ex Mast.) Burret
ชื่อพ้อง Grewia laurifolia Hook. f. ex Mast.
ไม้ต้น สูงได้ถึง 20 ม. ใบรูปขอบขนำน ยำว 15-20 ซม. ปลำยแหลมหรือแหลมยำว
โคนมน ขอบเรียบหรือช่วงปลายจักฟันเลื่อยเล็กน้อย เส้นโคนเรียงจรดปลายใบ
เส้นแขนงใบย่อยไม่ชัดเจนหรือมีเฉพำะช่วงปลำยใบ เส้นแขนงใบย่อยชั้นที่สำม
แบบขั้นบันได ก้ำนใบยำว 1-1.5 ซม. ช่อดอกยำว 6-10 ซม. ใบประดับขนำดเล็ก
ก้ำนดอกสั้น กลีบเลี้ยงรูปใบพำย ยำว 4-5 มม. กลีบดอกรูปไข่แกมสำมเหลี่ยม
ยำวประมำณ 2 มม. ร่วงเร็ว ก้ำนชูอับเรณูยำว 2-2.5 มม. รังไข่เกลี้ยง ผลรูปรีหรือ
รูปลูกแพร์ ยำวประมำณ 1.5 ซม. เปลือกหนำ สุกสีเหลือง ก้ำนเทียมยำว 5-8 มม.
พบที่คำบสมุทรมลำยู สุมำตรำ บอร์เนียว และภำคใต้ของไทย ขึ้นตำมป่ำดิบชื้น
ควำมสูงถึงประมำณ 300 เมตร

พลับพลึงธาร: ถิ่นที่อยู่ในล�ำธำร ใบรูปแถบ ช่อดอกแบบช่อซี่ร่ม กลีบรวมแยก 6 แฉก รูปแถบ เกสรเพศผู้ 6 อัน
เอกสารอ้างอิง (ภำพ: คลองนำคำ ระนอง; ภำพซ้ำยบนและภำพขวำ - NP, ภำพซ้ำยล่ำง - OK)
Chung, R.C.K. and E. Soepadmo. (2011). Taxonomic revision of the genus
Microcos (Malvaceae-Grewioideae) in peninsular Malaysia and Singapore. พวงแก้วกุดั่น, สกุล
Blumea 56: 295-297.
Phengklai, C. (1993). Tiliaceae. In Flora of Thailand Vol. 6(1): 34. Clematis L.
วงศ์ Ranunculaceae
ไม้เถำ พบน้อยที่เป็นไม้พุ่มหรือไม้ล้มลุก ใบเดี่ยวหรือใบประกอบ ส่วนมำก
เรียงตรงข้ำม ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ดอกสมบูรณ์เพศหรือมีเพศเดียว
กลีบเลี้ยง 4-6 หรือ 8 กลีบ เรียงจรดกันในตาดอก ไม่มีกลีบดอก เกสรเพศผู้
จ�ำนวนมำก อับเรณูหันเข้ำ คำร์เพลจ�ำนวนมำก ส่วนมำกมีขน แต่ละคาร์เพลมี
ออวุลเม็ดเดียว ห้อยลง เกสรเพศเมียขยายยาวในผลคล้ายหาง มีขนยาวนุ่ม
ผลแห้งเมล็ดล่อน แบนด้ำนข้ำง

สกุล Clematis มีประมาณ 300 ชนิด พบแทบทุกทวีป โดยเฉพาะเอเชียตะวันออก
ในไทยมี 10 ชนิด และอาจพบไม้ประดับอีก 1-2 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก
“klematis” ที่ใช้เรียกพืชเถาหลายชนิดที่มีดอกสีม่วง
พวงแก้วกุดั่น
Clematis smilacifolia Wall.
พลับพลา: มีขนกระจำยตำมแผ่นใบ ช่อดอก ผล ขอบใบจักฟันเลื่อย (ภำพซ้ำย: สุรำษฎร์ธำนี - RP); พลับพลาส้ม:
ขอบใบเรียบหรือจักฟันเลื่อยเล็กน้อยช่วงปลำยใบ ผลรูปลูกแพร์ สุกสีเหลือง (ภำพขวำ: เขำหลวง นครศรีธรรมรำช - AS) ไม้เถำ ใบรูปไข่ หรือแกมรูปขอบขนำนถึงรูปใบหอก ยำว 6-21 ซม. โคนเว้าตื้น
หรือคล้ายรูปก้นปิด เส้นโคนใบข้างละ 2-3 เส้น ก้ำนใบยำว 3.5-12 ซม. ก้ำนช่อดอก
พลับพลึงธาร ยำวได้ถึง 10 ซม. ใบประดับรูปแถบ ยำว 0.7-1 ซม. มี 10-27 ดอก ก้ำนดอกยำว
Crinum thaianum J. Schulze 4-10 ซม. ใบประดับย่อย 2 อัน รูปแถบ ยำวประมำณ 3 มม. กลีบเลี้ยงมี 4-6 กลีบ
วงศ์ Amaryllidaceae ด้านนอกสีน�้าตาล มีขนละเอียด ด้านในสีม่วงอมน�้าเงิน รูปขอบขนำนหรือรูปใบหอก
ไม้ล้มลุกน�้า รากลึก มีหัวใต้ดิน เส้นผ่ำนศูนย์กลำงประมำณ 7 ซม. ยำวประมำณ ยำว 1.5-2 ซม. พับงอกลับ เกสรเพศผู้ยำว 0.8-1.6 ซม. ด้านนอกมักเป็นหมัน
รูปแถบ อับเรณูยำว 2-5 มม. ปลำยมีรยำงค์สั้น ๆ ก้ำนเกสรเพศเมียยำวประมำณ
15 ซม. ใบออกเป็นวงรอบแทงขึ้นเหนือน�้า รูปแถบ ยำว 2-3 ม. เนื้อใบเหนียวนุ่ม 6 มม. ขยายในผลคล้ายหาง ยาว 4-8 ซม. มีขนยาวนุ่มหนาแน่น ผลรูปรี เบี้ยว
มีเส้นใบตามยาวจ�านวนมาก ขอบใบจักซี่ฟันเล็ก ๆ ช่อดอกแบบช่อซี่ร่ม กาบ ยำว 0.6-1.2 ซม.
หุ้มช่อสีแดง ก้ำนช่อดอกอวบหนำ ยำว 80-100 ซม. สีเขียวแกมม่วง มี 5-8 ดอก
ดอกสีขำว กลีบรวมเชื่อมติดกันเป็นหลอดยำว 12-14 ซม. ปลำยแยกเป็น 6 แฉก พบที่บังกลำเทศ เนปำล ภูฏำน อินเดีย พม่ำ จีน กัมพูชำ เวียดนำม ภูมิภำคมำเลเซีย
รูปแถบหรือรูปใบหอก ยำว 8-10 ซม. เกสรเพศผู้ 6 อัน ก้ำนชูอับเรณูเรียวยำวและ ฟิลิปปินส์ และนิวกินี ในไทยพบแทบทุกภำค ยกเว้นภำคตะวันออกเฉียงใต้ และ
แผ่กว้ำง สีขำวหรือแดง ยำว 6-8 ซม. อับเรณูติดที่ฐำน สีเหลืองอ่อน ยำว 1.2-1.5 ซม. ภำคใต้ ขึ้นตำมชำยป่ำที่แห้งแล้ง ควำมสูง 300-1800 เมตร
รังไข่มี 3 ช่อง ก้ำนเกสรเพสเมียสั้นกว่ำก้ำนชูอับเรณู ยอดเกสรเป็นตุ่ม ผลสดมี เอกสารอ้างอิง
หลำยเมล็ด เมล็ดบิดเบี้ยวเป็นเหลี่ยม ยำวประมำณ 2.5 ซม. Tamura, M. (2011). Ranunculaceae. In Flora of Thailand Vol. 11(1): 49-60.
Wang, W. and B. Bartholomew. (2001). Ranunculaceae. In Flora of China Vol.
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทำงภำคใต้ที่คลองนำคำ และอ�ำเภอกะเปอร์ จังหวัด 6: 333, 368.
ระนอง และอ�ำเภอคุระบุรี จังหวัดพังงำ ขึ้นในล�ำธำรที่มีน�้ำไหลตลอดปี ควำมลึก
ไม่เกิน 2 เมตร ชื่อเรียกเป็นภำษำท้องถิ่นว่ำ หัวหญ้ำช้อง เป็น 1 ใน 4 ชนิดของสกุล
ที่เป็นพืชน�้ำ อีก 3 ชนิด คือ C. aquaticum Burch. ex Spreng., C. natans
Baker พบในแอฟริกำ และ C. purpurascens Herb. พบในอเมริกำใต้
สกุล Crinum L. อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Amaryllidoideae มีประมาณ 65 ชนิด พบใน
เขตร้อนและกึ่งเขตร้อน โดยเฉพาะในแอฟริกา ในไทยมี 5-6 ชนิด และพบเป็น
ไม้ประดับอีกหลายชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “krinon” หมายถึงพืชพวกลิลลี่

เอกสารอ้างอิง
Schulze, J. (1972). Crinum thaianum J. Schulze, a new aquatic species from พวงแก้วกุดั่น: โคนเว้ำตื้นหรือคล้ำยรูปก้นปิด เส้นโคนใบข้ำงละ 2-3 เส้น กลีบเลี้ยงด้ำนนอกสีน�้ำตำล มีขนละเอียด
southeast Asia. Plant Life 27: 33-42. ด้ำนในสีม่วงอมน�้ำเงิน พับงอกลับ ไม่มีกลีบดอก เกสรเพศผู้ด้ำนนอกเป็นหมัน (ภำพ: สระบุรี - RP)

295

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 295 3/1/16 6:03 PM