Page 316 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

พวงแก้วเชียงดาว

พวงแก้วเชียงดาว สารานุกรมพืชในประเทศไทย พวงแก้วหอม
Delphinium siamense (Craib) Munz. Clematis menglaensis M. C. Chang
วงศ์ Ranunculaceae ชื่อพ้อง Clematis eichleri (Tamura) Tamura, Naravelia eichleri Tamura
ชื่อพ้อง Delphinium stapeliosmum Brühl var. siamense Craib, D. altissimum ไม้เถำ กิ่งมีริ้ว ใบประกอบ 2 ชั้น ใบประกอบย่อยมี 2-3 คู่ ก้ำนใบยำว 9-10 ซม.
Wall. var. siamense (Craib) T. Shimizu ใบย่อยส่วนมากมี 3 ใบ รูปรีหรือรูปไข่ ยำว 5-15 ซม. ปลำยแหลมหรือแหลมยำว
ไม้ล้มลุก สูง 30-150 ซม. มีเหง้ำ ล�ำต้นมีขนสั้นนุ่มหนำแน่น ใบรูปห้าเหลี่ยมกว้าง โคนตัดหรือรูปลิ่ม เส้นโคนใบข้ำงละ 2-3 เส้น ก้ำนใบยำวได้ถึง 5 ซม. ช่อดอกยำว
ยำวได้ถึง 25 ซม. มี 3-7 แฉก แต่ละแฉกจัก 3 พู ตื้น ๆ โคนรูปหัวใจ ขอบจักซี่ฟัน ได้ถึง 25 ซม. ใบประดับยำวประมำณ 3 มม. ก้ำนดอกยำว 3.5-4.5 ซม. กลีบเลี้ยง
ห่ำง ๆ แผ่นใบมีขนสั้นนุ่มกระจำยด้ำนบน มีขนยำวด้ำนล่ำง ใบช่วงล่ำงก้ำนใบ รูปรีหรือรูปขอบขนำน ยำว 0.8-1.1 ซม. พับงอกลับ ขอบมีขนสั้นนุ่ม แกนอับเรณู
ยำว 10-45 ซม. ช่วงบนไร้ก้าน ช่อดอกแบบช่อกระจะ มี 2-7 ดอก มีขนต่อม ปลายเป็นติ่ง เกสรเพศผู้ที่อยู่วงใน ก้ำนชูอับเรณูยำว 2-4 ม. อับเรณูยำว 3-4 มม.
ยาวม้วนงอ ใบประดับขนำดเล็ก ก้ำนดอกยำว 1.8-5 ซม. ดอกสีน�้าเงินอมม่วง เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันอยู่วงนอก รูปแถบ ก้ำนชูอับเรณูยำวได้ถึง 1.5 ซม. อับเรณูยำว
หรือชมพู สมมำตรด้ำนข้ำง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ คล้ายกลีบดอก รูปรี ยำว 1-1.5 ซม. 1.5-3 มม. ผลแบนรูปกระสวย มีสันในแต่ละข้ำง ยำว 0.8-1 ซม. ก้านเกสรเพศเมีย
กลีบบนมีเดือยยาว 1.4-1.7 ซม. ด้ำนนอกมีขนหนำแน่น กลีบดอก 4 กลีบ ขนาดเล็ก ที่ขยายยาว 5-7.5 ซม. มีขนยาวนุ่ม ยาวได้ถึง 6 มม.
ปลายแยก 2 แฉก กลีบคู่บนมีต่อมน�้าต้อย กลีบคู่ล่างมีขนแผงด้านใน ด้ำนนอก
มีขนหยำบ เกสรเพศผู้จ�ำนวนมำก โคนก้ำนชูอับเรณูแผ่กว้ำง ผลกลุ่มแตกแนวเดียว พบที่จีนตอนใต้ และภำคเหนือของไทยที่เชียงใหม่ ขึ้นตำมชำยป่ำดิบแล้ง
มี 3 ผลย่อย ยำว 1.4-1.6 มม. จะงอยยำวประมำณ 3 มม. มีขนยำวกระจำย เมล็ด ควำมสูง 600-800 เมตร
ขนำดเล็กจ�ำนวนมำก มีครีบเป็นชั้น ๆ เอกสารอ้างอิง
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทำงภำคเหนือที่ดอยเชียงดำว และดอยอินทนนท์ Tamura, M. (2011). Ranunculaceae. In Flora of Thailand. Vol. 11(1): 52, 57-59.
จังหวัดเชียงใหม่ ดอยหัวหมด จังหวัดตำก และภำคตะวันตกเฉียงใต้ที่ทองผำภูมิ Wang, W. and B. Bartholomew. (2001). Ranunculaceae (Clematis). In Flora of
จังหวัดกำญจนบุรี ขึ้นตำมที่โล่งบนเขำหินปูน ควำมสูง 500-2100 เมตร China Vol. 6: 369, 374-375.

สกุล Delphinium L. มีประมาณ 350 ชนิด ส่วนใหญ่พบในเขตอบอุ่นทางซีกโลกเหนือ
ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “dolphis” โลมา ตามลักษณะของดอก
เอกสารอ้างอิง
Tamura, M. (2011). Ranunculaceae. In Flora of Thailand Vol. 11(1): 48-49.

พวงแก้วสิกขิม: ใบประกอบแบบแยกสำมส่วน ขอบใบจักซี่ฟัน ปลำยมีติ่งแหลม ดอกรูประฆัง กลีบพับงอกลับ
(ภำพ: ดอยอินทนนท์ เชียงใหม่ - CP)

พวงแก้วเชียงดาว: ใบรูปห้ำเหลี่ยม มี 3-7 แฉก ดอกสมมำตรด้ำนข้ำง ดอกสีน�้ำเงินอมม่วงหรือชมพู กลีบเลี้ยง
คล้ำยกลีบดอก กลีบบนมีเดือยยำว กลีบดอกขนำดเล็ก (ภำพ: ดอยหัวหมด ตำก; ภำพดอก - PK, ภำพใบ - RP)
พวงแก้วสิกขิม
Clematis sikkimensis (Hook. f. & Thomson) J. R. Drumm. ex Burkill
วงศ์ Ranunculaceae
ชื่อพ้อง Clematis acuminata DC. var. sikkimensis Hook. f. & Thomson
ไม้เถำ กิ่งมีริ้ว ใบประกอบแบบแยกสามส่วน ยำว 13-28 ซม. รวมก้ำน ใบย่อย
รูปไข่ ยำว 7-16 ซม. ปลำยแหลมยำว โคนตัดหรือเว้ำตื้น ขอบจักซี่ฟัน ปลำยมีติ่งแหลม
เส้นโคนใบข้ำงละ 2 เส้น ก้ำนใบย่อยยำว 1-1.5 ซม. ก้ำนช่อดอกยำว 1-8 ซม. มีได้ถึง พวงแก้วหอม: ใบประกอบสองชั้น ใบประกอบย่อยมี 2-3 คู่ ช่อกระจุกแยกแขนง เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันรูปแถบ
20 ดอก ใบประดับขนำดเล็กรูปแถบ ก้ำนดอกยำว 1.5-4 ซม. ใบประดับย่อยติดใต้ ก้ำนชูอับเรณูยำว (ภำพ: เชียงใหม่ - RP)
กึ่งกลางหรือโคนก้านดอก ดอกรูประฆัง สีเหลืองอมเขียว มี 4 กลีบ ขอบด้านนอก พวงไข่มุก
และปลายกลีบด้านในมีขนสั้นนุ่ม กลีบรูปใบหอก ยำว 1.3-2 ซม. พับงอกลับ
ก้ำนชูอับเรณูยำว 0.5-2 ซม. ช่วงบนมีขน เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันรูปแถบ อับเรณูยำว Gaultheria discolor Nutt. ex Hook.
2-4 มม. ผลรูปรี ยำว 3-6 มม. ก้านเกสรเพศเมียที่ขยายยาว 3.5-4 ซม. มีขน วงศ์ Ericaceae
ยาวหนาแน่น ขนยาวประมาณ 3.5 มม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ พวงแก้วกุดั่น, สกุล) ชื่อพ้อง Gaultheria longibracteolata R. C. Fang
พบที่อินเดีย ภูฏำน เนปำล พม่ำ และภำคเหนือของไทยที่ดอยอินทนนท์ และ ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2.5 ม. กิ่งเป็นเหลี่ยม มีขนหยาบ ใบเรียงเวียน รูปรี รูปขอบขนำน
ดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้นตำมป่ำดิบเขำ ควำมสูง 700-2500 เมตร ใน Flora หรือแกมรูปไข่กลับ ยำว 2-6 ซม. ปลำยมนหรือแหลม แผ่นใบหนำ ด้านล่างมีนวล
of China ให้เป็นชื่อพ้องของ C. siamensis J. R. Drumm. & Craib และแยกเป็น มีขนสั้นแข็ง ขอบจักฟันเลื่อย เส้นแขนงใบข้างละ 2-3 เส้น ช่อดอกแบบช่อกระจะ
var. clarkei (Kuntze) W. T. Wang และ var. monantha (W. T. Wang & L. Q. Li) ยำว 2-4 ซม. ดอกจ�ำนวนมำก มีขนสั้นนุ่ม ใบประดับรูปไข่ ยำว 4-5 มม. ขอบมีขนครุย
W. T. Wang & L. Q. Li ก้ำนดอกยำว 3-4 มม. ใบประดับย่อย 2 ใบ ยำวประมำณ 5 มม. ปลำยมีติ่งแหลม

296

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 296 3/1/16 6:03 PM