Page 331 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

พู่ม่วงสยาม พูสลัก, สกุล สารานุกรมพืชในประเทศไทย พูสลักแดง
Argyreia siamensis (Craib) Staples Epiprinus Griff.
วงศ์ Convolvulaceae วงศ์ Euphorbiaceae
ชื่อพ้อง Ipomoea siamensis Craib ไม้พุ่มหรือไม้ต้น หูใบขนำดเล็ก โคนมีต่อม ใบเรียงเวียน มีต่อมคู่ที่โคนใบติด
ไม้เถำล้มลุก มีขนหยาบตามล�าต้น ก้านใบ ใบประดับ กลีบเลี้ยงและกลีบดอก ก้านใบด้านล่าง ดอกมีเพศเดียว ช่อดอกแบบช่อเชิงลดแยกแขนง ดอกเพศผู้
ด้านนอก ใบรูปไข่กว้ำงเกือบกลม หรือรูปหัวใจ ยำว 2.7-9.5 ซม. ปลำยแหลมยำว ไร้ก้าน ออกเป็นกระจุกอยู่ช่วงบน ดอกเพศเมียขนาดใหญ่กว่า มีก้าน ออกเดี่ยว ๆ
โคนเว้าลึก แผ่นใบด้านล่างมักมีสีม่วง ก้ำนใบยำว 2-6.5 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุก อยู่ช่วงล่าง ไม่มีกลีบดอกและจานฐานดอก กลีบเลี้ยงมี 2-6 กลีบ ในดอกเพศผู้
ออกตำมซอกใบ ส่วนมากมี 1-3 ดอก ก้ำนช่อยำว 0.8-2 ซม. ใบประดับรูปใบหอก ดอกเพศเมียมี 5-6 กลีบ ระหว่างกลีบเลี้ยงมีริ้วประดับขนาดเล็ก ปลำยอับเรณู
ยำว 4-7 มม. ก้ำนดอกยำว 1.4-2 ซม. กลีบเลี้ยง 3 กลีบนอกยำวกว่ำคู่ใน รูปใบหอก มีรยำงค์ เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมี 3 พู รังไข่มี 3 ช่อง แต่ละช่องมีออวุลเม็ดเดียว
ยำว 1-1.4 ซม. ปลายยาวคล้ายหาง ติดทน พับงอกลับ ดอกรูปแตร ยำว 5-6 ซม. ก้ำนเกสรเพศเมียเชื่อมติดกัน ยอดเกสรมี 3 แฉก ปลายแยก 2 แฉก มีปุ่มกระจาย
หลอดกลีบดอกสีขำว มีขนยำว กลีบสีม่วง รูปกลม ๆ เส้นผ่ำนศูนย์กลำงประมำณ ผลแห้งแตกเป็น 3 ซีก จัก 2-3 พู มีขนกระจุกสั้นนุ่ม เมล็ดไม่มีเยื่อหุ้ม มีลำย
1.5 ซม. เกสรเพศผู้ไม่ยื่นพ้นปำกหลอดกลีบดอก ยำว 1.7-1.9 ซม. ก้ำนเกสรเพศเมีย
ยำวประมำณ 2 ซม. ผลรูปไข่ ยำว 0.8-1 ซม. จักตื้น ๆ 4 พู สุกสีแดง (ดูข้อมูล สกุล Epiprinus อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Acalyphoideae มีประมาณ 6 ชนิด พบใน
เพิ่มเติมที่ เครือพุงหมู, สกุล) เอเชียเขตร้อน ในไทยมี 2 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “epi” ด้านบน และ
พืชถิ่นเดียวของไทย พบกระจำยห่ำง ๆ ทำงภำคเหนือ และภำคตะวันตกเฉียงใต้ “prinos” สีน้ำาตาลแดง ตามลักษณะของกลีบเลี้ยง
ขึ้นตำมป่ำเบญจพรรณ และป่ำดิบแล้ง ควำมสูง 500-1100 เมตร
พูสลัก
เอกสารอ้างอิง
Staples, G. and P. Traiperm. (2010). Convolvulaceae (Argyreia). In Flora of Epiprinus siletianus (Baill.) Croizat
Thailand Vol. 10(3): 365. ชื่อพ้อง Symphyllia siletiana Baill.
ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 7 ม. มีขนรูปดาวสั้นนุ่มตามกิ่ง ช่อดอก และกลีบเลี้ยง
ด้านนอก ใบเรียงเวียนคล้ายเรียงรอบข้อที่ปลายกิ่ง รูปรี รูปขอบขนำน หรือ
แกมรูปไข่กลับ ยำว 6-24 ซม. ปลำยแหลมยำว โคนเว้ำตื้น แคบ ๆ เส้นแขนงใบ
ข้างละ 12-15 เส้น ก้ำนใบยำว 3-5 มม. ช่อดอกออกที่ปลายกิ่ง ยำว 5-10 ซม.
ใบประดับรูปใบหอก ยำว 1-3 มม. ดอกเพศผู้กลีบเลี้ยง 4 กลีบ รูปไข่ ยำวประมำณ
1 มม. เกสรเพศผู้ 3-6 อัน ดอกเพศเมียก้ำนสั้น กลีบเลี้ยงยำว 2-3 มม. รังไข่มีขน
ก้ำนเกสรเพศเมียยำวประมำณ 3 มม. ผลรูปกลม ๆ เส้นผ่ำนศูนย์กลำง 1-1.8 ซม.
พบที่อินเดีย พม่ำ จีนตอนใต้ และภูมิภำคอินโดจีน ในไทยพบแทบทุกภำค
ภำคใต้ถึงชุมพร ขึ้นตำมริมล�ำธำรในป่ำดิบแล้งและป่ำดิบชื้น ควำมสูงถึงประมำณ
พู่ม่วงสยาม: ใบรูปหัวใจ ช่อดอกมักมีดอกเดียว ดอกรูปแตร หลอดกลีบดอกสีขำว มีขนยำว เกสรเพศผู้ไม่ยื่นพ้น
ปำกหลอดกลีบดอก (ภำพ: แก่งกระจำน เพชรบุรี - PK) 1000 เมตร

พู่ระหง พูสลักแดง
Hibiscus schizopetalus (Dyer ex Mast.) Hook. f. Epiprinus malayanus Griff.
วงศ์ Malvaceae ไม้ต้น สูงได้ถึง 10 ม. ใบรูปรีหรือรูปขอบขนำน ยำว 20-34 ซม. ปลำยแหลมยำว
ชื่อพ้อง Hibiscus rosa-sinensis L. var. schizopetalus Dyer ex Mast. โคนมนหรือรูปหัวใจ เส้นแขนงใบข้างละ 5-7 เส้น ก้ำนใบยำว 8-16 ซม. ช่อดอก
ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 4 ม. หูใบรูปลิ่มแคบขนำดเล็ก ร่วงเร็ว ใบรูปรีหรือรูปขอบขนำน ออกที่ปลำยกิ่งหรือซอกใบใกล้ปลำยกิ่ง ยำวได้ถึง 23 ซม. ดอกเพศผู้กลีบเลี้ยงรูปรีกว้ำง
ยำว 2-7 ซม. ขอบจักซี่ฟัน ก้ำนใบยำว 0.5-2 ซม. มีขนรูปดำว ดอกออกเดี่ยว ๆ ยำว 2-3 มม. ด้ำนนอกมีขนกระจุกรูปดำวกระจำย เกสรเพศผู้ 5-15 อัน ดอกเพศเมีย
ตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ห้อยลง ก้ำนดอกยำว 8-15 ซม. มีข้อประมำณจุด กลีบเลี้ยง 6 กลีบ สีม่วงแดง ขยายหุ้มผลยาวได้ถึง 4 ซม. โคนมีต่อม 2 ต่อม
กึ่งกลำงก้ำน ริ้วประดับ 5-8 อัน รูปใบหอก ยำว 1-2 มม. ขอบมีขน หลอดกลีบเลี้ยง ผลจัก 3 พู เส้นผ่ำนศูนย์กลำงประมำณ 3 ซม. สีแดง
ยำว 1-1.5 ซม. มีขนประปรำย แฉกลึกด้ำนเดียว กลีบดอกยำว 4-6 ซม. แฉกลึก
คล้ายขนนก พับงอกลับ เส้ำเกสรยำว 8-10 ซม. อับเรณูอยู่ช่วงปลำย ผลรูปขอบขนำน พบที่พม่ำ สุมำตรำ และหมู่เกำะโมลุกกะของอินโดนีเซีย ในไทยส่วนมำกพบ
ยำว 3-4 ซม. เกลี้ยง (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ชบำ, สกุล ) ทำงภำคใต้ ภำคตะวันออกเฉียงใต้พบที่จันทบุรี ภำคตะวันตกเฉียงใต้พบที่
กำญจนบุรี ขึ้นริมล�ำธำรในป่ำดิบชื้น ควำมสูง 100-300 เมตร
มีถิ่นก�ำเนิดในแอฟริกำแถบประเทศเคนยำและแทนซำเนีย เป็นไม้ประดับ
ทั่วไปในเขตร้อน มีชนิดดอกซ้อน H. schizopetalus ‘Pagoda’ ซึ่งอำจเป็น เอกสารอ้างอิง
ลูกผสมกับ H. rosa-sinensis L. Chayamarit, K. (2005). Euphorbiaceae (Epiprinus). In Flora of Thailand Vol.
8(1): 257-259.
เอกสารอ้างอิง Qiu, H. and M.G. Gilbert. (2008). Euphorbiaceae (Epiprinus). In Flora of China
Tang, Y., M.G. Gilbert and L.J. Dorr. (2007). Malvaceae. In Flora of China Vol. Vol. 11: 249.
12: 289.

พูสลัก: ช่อดอกออกที่ปลำยกิ่ง ใบเรียงเป็นวง ดอกเพศเมียอยู่ด้ำนล่ำง หูใบขนำดเล็ก มีต่อมที่โคน ผลรูปกลม ๆ
พู่ระหง: ดอกห้อยลง กลีบดอกแฉกลึกคล้ำยขนนก และชนิดดอกซ้อน (ภำพ: cultivated - RP) จักเป็นพู กลีบเลี้ยงไม่ขยำยใหญ่ (ภำพ: เขำใหญ่ ปรำจีนบุรี - RP)

311

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 311 3/1/16 6:08 PM