Page 333 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

เอกสารอ้างอิง สารานุกรมพืชในประเทศไทย แพงพวยฝรั่ง
Boufford, D. and P.H. Raven. (2014). Onagraceae. In Flora of Thailand Vol.
11(4): 602-603.

เพกา: ใบประกอบ 2-4 ชั้น เรียงตรงข้ำมหนำแน่นที่ปลำยกิ่ง ดอกรูปแตร ผลแห้งแตกตำมรอยประสำน รูปแถบ แบน
(ภำพ: cultivated - PT)
เพชรหึง
Spirolobium cambodianum Baill.
วงศ์ Apocynaceae
ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. มีขนละเอียดประปรำยตำมเส้นกลำงใบ ก้ำนใบ และ
กลีบเลี้ยงด้ำนนอก ใบเรียงตรงข้าม รูปรีถึงรูปแถบ ยำว 2.5-8 ซม. ก้ำนใบยำว แพงพวย: ไม้ล้มลุกทอดเลื้อย แตกกิ่งจ�ำนวนมำก ล�ำต้นอวบน�้ำ มีรำกตำมข้อ ดอกออกเดี่ยว ๆ ตำมซอกใบ
ประมำณ 5 มม. ช่อดอกสั้นมีดอกเดียวหรือเป็นกระจุก 2-3 ดอก ออกที่ปลำยกิ่ง โคนด้ำนในสีเหลือง (ภำพ: พระนครศรีอยุธยำ - RP)
กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปใบหอก โคนกว้ำง ยำวได้ถึง 7 มม. ขอบมีขนครุย มีต่อมด้ำนใน แพงพวยฝรั่ง
ดอกรูปล�าโพงสีขาว เรียงซ้อนทับด้านขวาในตาดอก หลอดกลีบดอกยำว 1.5-3.5 ซม.
ป่องกลำง มี 5 กลีบ บำนออก ยำว 0.8-1.5 ซม. เกลี้ยงหรือมีขน เกสรเพศผู้ 5 อัน Catharanthus roseus (L.) G. Don
ติดใกล้โคนหลอดกลีบ ก้ำนชูอับเรณูสั้น อับเรณูยำวประมำณ 4 มม. จานฐานดอก วงศ์ Apocynaceae
มี 2 พู ติดระหว่างคาร์เพล ก้ำนเกสรเพศเมียรูปเส้นด้ำย มีขนประปรำย ยำวประมำณ ชื่อพ้อง Vinca rosea L.
6 มม. ผลแตกแนวเดียวติดกันเป็นคู่ รูปแถบ ยำว 8.5-19 ซม. เมล็ดจ�ำนวนมำก ไม้ล้มลุก มีขนละเอียดตามกิ่ง กลีบเลี้ยงและหลอดกลีบดอกด้านนอก รังไข่
แบน ยำว 0.5-1 ซม. กระจุกขนยำว 1-4 ซม. และผล ใบเรียงตรงข้ำม รูปรี รูปขอบขนำน หรือแกมรูปไข่กลับ ยำว 1.5-6 ซม.
พบในภูมิภำคอินโดจีน คำบสมุทรมลำยู และบอร์เนียว ในไทยพบทำงภำค ปลำยมน กลม มีติ่งแหลม ช่อดอกแบบช่อกระจุก มี 1-2 ดอก ออกตำมปลำยกิ่ง
ตะวันออกเฉียงใต้ และภำคใต้ ขึ้นหนำแน่นตำมป่ำชำยหำด ป่ำเสม็ด ที่ชื้นแฉะ หรือซอกใบ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปใบหอก ยำว 1.5-5 มม. ไม่มีเกล็ดที่โคน กลีบดอก
หรือตำมชำยป่ำโกงกำง 5 กลีบ สีขำวหรือชมพู บางครั้งปากหลอดมีสีเข้มหรืออ่อนกว่ากลีบดอก เรียงซ้อน
ทับด้านซ้ายในตาดอก ดอกบานรูปดอกเข็ม หลอดกลีบดอกยำวได้ถึง 2 ซม.
สกุล Spirolobium Baill. มีเพียงชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “speira” ปำกหลอดกลีบมีขนละเอียด เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดภำยในหลอดกลีบดอกช่วงบน
เรียงเวียน และ “lobion” กลีบขนาดเล็ก หมายถึงกลีบดอกเรียงเวียนในตาดอก ก้ำนชูอับเรณูสั้น อับเรณูยำวประมำณ 2.5 มม. จำนฐำนดอกจัก 2 พู รูปใบหอก

เอกสารอ้างอิง ก้ำนเกสรเพศเมียยำวประมำณ 2 ซม. รวมยอดเกสร ผลแตกแนวเดียวติดเป็นคู่
Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 76-77. รูปแถบ ยำว 1.5-2.5 ซม. เมล็ดจ�ำนวนมำก ไม่มีกระจุกขน
มีถิ่นก�ำเนิดในมำดำกัสกำร์ เป็นไม้ประดับ มีหลำกสำยพันธุ์และหลำกสี ส่วนต่ำง ๆ
มีสำรแอลคำลอยด์หลำยชนิด โดยเฉพำะ vincristine และ vinblastine มีสรรพคุณ
รักษำมะเร็งต่อมน�้ำเหลือง สำรแอลคำลอยด์บำงชนิดอำจมีพิษ

สกุล Catharanthus G. Don มี 8 ชนิด พบที่มาดากัสการ์ อินเดีย และศรีลังกา
ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “katharor” สีเดียวหรือบริสุทธิ์ และ “anthos” ดอก
หมายถึงดอกมีสีเดียวในต้นที่พบในธรรมชาติ

เอกสารอ้างอิง
Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 48-50.
เพชรหึง: ไม้พุ่ม ใบเรียงตรงข้ำม รูปแถบ ช่อดอกมักมีดอกเดียว ดอกรูปล�ำโพง หลอดกลีบดอกป่องกลำง Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum
(ภำพ: หำดในยำง ตรัง - RP) Press, Honolulu, Hawai`i.
แพงพวย
Ludwigia adscendens (L.) H. Hara
วงศ์ Onagraceae
ชื่อพ้อง Jussiaea adscendens L.
ไม้ล้มลุกทอดเลื้อยบนพื้นดินหรือลอยน�้ำ ยำวได้กว่ำ 4 ม. ล�ำต้นอวบน�้ำ มีราก
ตามข้อ ต้นที่ลอยน�้ามีรากหายใจรูปกระสวย แตกกิ่งจ�ำนวนมำก มีขนยำว ใบรูปรี
รูปขอบขนำน หรือรูปใบพำย ยำวได้ถึง 7 ซม. ก้ำนใบยำว 0.5-2 ซม. ดอกออกเดี่ยว ๆ
ตามซอกใบ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปสำมเหลี่ยม ยำว 0.5-1 ซม. ด้ำนนอกมีขนสั้นนุ่ม
ดอกสีขาว โคนด้านในสีเหลือง กลีบรูปไข่กลับ ยำว 1-1.8 ซม. เกสรเพศผู้ 10 อัน
ก้ำนชูอับเรณูยำว 2.5-4 มม. ก้ำนเกสรเพศเมียยำวประมำณ 2 เท่ำ ผลรูปทรงกระบอก
ยำว 1.2-2.7 ซม. มีสันตำมยำว เกลี้ยงหรือมีขน ก้ำนผลยำวได้ถึง 5.5 ซม. เมล็ดเรียง
แถวเดียว (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ หญ้ำรักนำ, สกุล)
พบในแอฟริกำ เอเชีย และออสเตรเลีย เป็นวัชพืชตำมที่โล่ง แหล่งน�้ำ ควำมสูง แพงพวยฝรั่ง: ช่อดอกแบบช่อกระจุก มี 1-2 ดอก ออกตำมปลำยกิ่งหรือซอกใบ มีหลำกสี บำงครั้งปำกหลอดมีสี
ถึงประมำณ 1500 เมตร ส่วนต่ำง ๆ มีสรรพคุณแก้อำกำรบวม เข้มหรืออ่อนกว่ำกลีบดอก (ภำพ: cultivated - RP)

313

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 313 3/1/16 6:09 PM