Page 339 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

7.5-15 ซม. ใบย่อยรูปขอบขนำน เบี้ยว โค้งเล็กน้อย ยำว 1.5-6 ซม. ปลำยมน โคน เฟินเขากวาง สารานุกรมพืชในประเทศไทย เฟินเงิน
รูปลิ่มกว้ำงหรือมน แผ่นใบเกลี้ยงทั้งสองด้ำน ขอบจักฟันเลื่อยในใบไม่สร้ำงสปอร์ Platycerium ridleyi Christ
จักตื้น ๆ ในใบสร้ำงสปอร์ เส้นใบแยกแขนงสองง่ำม กลุ่มอับสปอร์เรียงตลอด
ขอบใบบน ประมาณกึ่งหนึ่งของขอบใบล่าง รูปขอบขนำน ยำว 2-5 มม. วงศ์ Polypodiaceae
เฟินอิงอำศัย เกล็ดที่เหง้ำรูปไข่แกมรูปใบหอกกลับ สีน�้ำตำล ยำว 0.8-1.5 ซม.
มีถิ่นก�ำเนิดในอเมริกำเขตร้อน ขึ้นเป็นวัชพืชหรือแพร่พันธุ์ในธรรมชำติทั่วไป
ในเขตร้อน ขึ้นตำมที่โล่งในป่ำดิบชื้นและชำยป่ำพรุ ควำมสูงระดับต�่ำ ๆ ใบประกบต้น กว้ำง 20-50 ซม. ยำว 20-60 ซม. โคนกลมผนึกกับพืชให้อาศัย จัก
เป็นพูขนาดเล็ก สีเขียวเปลี่ยนเป็นสีน�้ำตำล มีก้ำน ใบแท้ตั้งขึ้น ยำว 25-60 ซม.
แยกเป็น 2 ส่วน ที่สร้ำงสปอร์และไม่สร้ำงสปอร์ แต่ละส่วนแยกสองแฉก 4-7 แขนง
เฟินก้านดำา ไม่เท่ากัน กำบสปอร์มีก้ำน ยำว 2-10 ซม. รูปรีหรือรูปไข่กลับ งุ้ม ยำว 5-17 ซม.
Adiantum stenochlamys Baker กลุ่มอับสปอร์อยู่ด้ำนใน มีกลุ่มเซลล์หนำประมำณ 10 แนว มีขนต่อมแยกเป็น
เฟินมีเหง้ำสั้น ๆ ตั้งขึ้น เกล็ดสีน�้าตาลทอง รูปแถบ ยำว 7-8 มม. ใบประกอบออก แฉกมีก้ำน กลุ่มอับสปอร์ มี 8 สปอร์ (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ห่อข้ำวสีดำ, สกุล)
เป็นกระจุก เกลี้ยง ก้ำนใบไม่มีร่องด้ำนบน ยำวได้ถึง 30 ซม. โคนก้ำนมีเกล็ด พบที่คำบสมุทรมลำยู บอร์เนียว และสุมำตรำ ในไทยพบทำงภำคใต้ที่ชุมพร
แผ่นใบยำว 5.5-21 ซม. ใบช่วงล่างใบประกอบ 3 ชั้น มีใบประกอบย่อยประมำณ สุรำษฎร์ธำนี ตรัง นรำธิวำส ขึ้นตำมคบไม้ในป่ำดิบชื้น ควำมสูงระดับต�่ำ ๆ เป็น
3 คู่ แกนกลำงสีด�ำ คู่ล่ำงยำว 2.5-15 ซม. ใบย่อยรูปพัด ยำว 0.6-1.5 ซม. โคนมน ไม้ประดับรำคำแพง เป็นที่อยู่อำศัยของมดแบบได้ประโยชน์ร่วมกัน
หรือแหลม ปลายมนหรือจักเป็นพู แผ่นใบด้านล่างบางครั้งมีนวล มีก้ำนชัดเจน
กลุ่มอับสปอร์เรียงตามขอบใบช่วงปลาย ต่อเนื่องรูปสี่เหลี่ยมมน ๆ หรือเรียวยาว เอกสารอ้างอิง
Hennipman, E. and M.C. Roos. (1988). Polypodiaceae. In Flora Malesiana,
หรือเรียงแยกกัน มี 1-8 อับสปอร์ Ser.II, Vol. 3: 133-143.
พบที่กัมพูชำ ในไทยพบทำงภำคตะวันออกเฉียงใต้ และภำคใต้ ขึ้นตำมป่ำดิบชื้น Joe, B. (1964). A review of the species of Platycerium. Baileya 12: 96-98.
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
ควำมสูงระดับต�่ำ ๆ มีควำมผันแปรสูง อำจเป็นคนละชนิดกับ A. fragiliforme C. Chr. Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/
ที่ใน Flora of Thailand ระบุว่ำเป็นชื่อพ้อง

เอกสารอ้างอิง
Lin, Y., J. Prado and M.G. Gilbert. (2013). Pteridaceae (Adiantum). In Flora of
China Vol. 2-3: 238.
Lindsay, S. and D.J. Middleton (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/
Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1989). Pteridaceae. In Flora of Thailand Vol. 3(2):
206-216.

เฟินเขากวาง: ใบประกบต้นผนึกกับพืชให้อำศัย ใบแท้ตั้งขึ้น แยกเป็น 2 ส่วน แยกแขนงไม่เท่ำกัน (ภำพ: เขำสก
สุรำษฎร์ธำนี - RP)
เฟินก้านด�า: A. flabellulatum ใบประกอบรูปคล้ำยตีนเป็ดหรือแบบขนนกสำมชั้น กลุ่มอับสปอร์เรียงตำมขอบใบ
ห่ำง ๆ กัน (ภำพ: เกำะช้ำง ตรำด - TP)
เฟินเงิน
Pityrogramma calomelanos (L.) Link
วงศ์ Pteridaceae
ชื่อพ้อง Acrostichum calomelanos L.
เฟินขึ้นบนดิน เหง้ำตั้งตรง เกล็ดเรียวแคบสีน�้ำตำล ยำว 3-6 มม. ใบเรียงเวียน
ชิดกัน ใบประกอบแบบขนนก 2-3 ชั้น รูปขอบขนำน ปลำยเรียวแหลม ส่วนมำกยำว
15-30 ซม. กว้ำง 8-15 ซม. ก้ำนใบสีม่วงด�ำเป็นมัน ยำว 20-30 ซม. ก้านอ่อนมีไข
เฟินก้านด�า: A. latifolium ใบประกอบ 2 ชั้น กลุ่มอับสปอร์เรียงตลอดขอบบน ประมำณกึ่งหนึ่งของขอบใบล่ำง สีขาว ด้ำนบนและแกนกลำงเป็นร่อง โคนมีเกล็ด ใบประกอบย่อยรูปสำมเหลี่ยมแคบ
(ภำพ: พรุโต๊ะแดง นรำธิวำส - PC) ยำวได้ถึง 10 ซม. กว้ำงประมำณ 2.5 ซม. ปลำยเรียวแหลม ใบย่อยรูปขอบขนำน
หรือรูปใบหอก ยำวได้ถึง 1.5 ซม. ปลำยเรียวแหลม โคนรูปลิ่ม ขอบจักเว้ำลึก
ปลายจักซี่ฟัน แผ่นใบด้านล่างมีไขสีขาว เส้นแขนงใบแยกกันหรือแยกแขนงสองง่ำม
กลุ่มอับสปอร์เรียงตามเส้นแขนงใบกระจายทั้งแผ่นใบ
พบทั่วไปในเขตร้อน ในไทยพบทุกภำคโดยเฉพำะทำงภำคใต้ ขึ้นตำมที่โล่ง
และชำยป่ำ ควำมสูงถึงประมำณ 600 เมตร

สกุล Pityrogramma Link อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Pteridoideae มีประมาณ 20 ชนิด
ส่วนมากพบในอเมริกาเขตร้อน ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก
“pityron” เกล็ดรังแค และ “gramma” แถบ ตามลักษณะการเรียงของกลุ่มอับสปอร์
เอกสารอ้างอิง
Gangmin, Z. and T.A. Ranker. (2013). Pteridaceae (Pityrogramma). In Flora of
China Vol. 2-3: 212.
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/
เฟินก้านด�า: A. stenochlamys ใบช่วงล่ำงใบประกอบ 3 ชั้น ใบย่อยรูปพัด กลุ่มอับสปอร์เรียงตำมขอบใบช่วงปลำย Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1985). Pteridaceae. In Flora of Thailand Vol. 3(2):
ต่อเนื่องรูปสี่เหลี่ยมมน ๆ หรือเรียวยำว หรือเรียงแยกกัน (ภำพ: เกำะช้ำง ตรำด - TP) 193-194.

319

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 319 3/1/16 6:11 PM