Page 375 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

โมกสยาม
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

พบที่กัมพูชา เวียดนาม และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทางภาคตะวันออก แนบติดกลีบดอกประมำณ 5 มม. ด้ำนนอกมีปุ่มกระจำย ขอบจักซี่ฟัน รังไข่เกลี้ยง
เฉียงเหนือตอนบนที่นครพนม ภาตตะวันออกเฉียงใต้ที่จันทบุรี พบทั่วไปทางภาคใต้ ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 5.5 มม. รวมยอดเกสร ผลรูปกระสวย เรียงชิด
และเป็นไม้ประดับ ขึ้นตามป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 400 เมตร ปลำยเชื่อมติดกัน มีช่องอำกำศหนำแน่น แต่ละฝักกว้าง 1.3-1.5 ซม. ยาว
ประมาณ 13.5 ซม.
โมกนเรศวร พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่พะวอ จังหวัดตาก ขึ้นบนเขาหินปูน
Wrightia poomae D. J. Middleton ในป่าเบญจพรรณ ความสูงประมาณ 700 เมตร ค�าระบุชนิดตั้งตามชื่อน.ส.นันท์นภัส
ไม้ต้น สูงได้ถึง 10 ม. ใบรูปไข่หรือรูปรี ยาว 2.3-12 ซม. ปลายยาวคล้ายหาง ภัทรหิรัญไตรสิน (ต๊อก) นักพฤกษศาสตร์หอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า
ก้านใบยาว 2-5 มม. ก้านช่อดอกยาว 0.4-1 ซม. ก้านดอกยาว 2.5-7 มม. กลีบเลี้ยง และพันธุ์พืช ผู้ร่วมเก็บตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ
รูปไข่กว้าง กว้าง 5.8-6.5 มม. ยาว 4.2-4.5 มม. ปลายมน ไม่มีต่อมที่โคนกลีบ
ดอกสีส้มอมเหลืองหรืออมแดง หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 2.7 มม. ด้านในมี โมกมัน
ปุ่มกระจาย กลีบรูปรี ยำวได้ถึง 2 ซม. ปลำยตัด กะบัง 3 ชั้น กะบังหน้ากลีบดอก Wrightia arborea (Dennst.) Mabb.
ยาวประมาณ 6.5 มม. โคนเชื่อมติดกลีบดอก ปลำยจักชำยครุย กะบังระหว่ำง ชื่อพ้อง Periploca arborea Dennst.
กลีบดอกยำวประมำณ 5 มม. ปลำยแยก 2 แฉก กะบังย่อยยำวประมำณ 1.7 มม. ไม้ต้น สูงได้ถึง 20 ม. ใบรูปรี ยาว 3-18 ซม. ก้านใบยาว 2-7 มม. ช่อดอกยาว
รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 7 มม. รวมยอดเกสร ผลเรียงติดกัน 2-7 ซม. ก้านดอกยาว 0.5-1 ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาว 1-3 มม. ดอกสีขำวอมเขียว
แห้งแยกกัน มีช่องอำกำศหนำแน่น แต่ละฝักกว้างประมาณ 1.5 ซม. ยาว 13-15 ซม. เหลืองอ่อน หรือสีชมพู หลอดกลีบดอกยาว 3-7 มม. กลีบรูปขอบขนาน ยาว
เมล็ดยาวประมาณ 1.5 ซม. กระจุกขนยาว 3-3.5 ซม. 0.8-1.5 ซม. โคนเรียว กะบัง 2 ชั้น แผ่กว้าง ด้านนอกมีขนกระจาย กะบังหน้ำ
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ทุ่งใหญ่นเรศวรตะวันออก จังหวัดตาก กลีบดอกแนบติดกลีบดอกประมำณกึ่งหนึ่ง จักเป็นคลื่น กะบังระหว่ำงกลีบดอก
ขึ้นตามสันเขาในป่าเบญจพรรณ ความสูง 700-900 เมตร คล้ายโมก W. pubescens รูปตัววี สั้นกว่ากะบังหน้ากลีบดอกเล็กน้อย เกสรเพศผู้ติดบนคอหลอดกลีบดอก
R. Br. ที่มีกะบัง 2 ชั้น และผลเชื่อมติดกัน และ W. kwangtungensis Tsiang อับเรณูยาว 5-6 มม. รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาว 6-8 มม. รวมยอดเกสร
พบในจีนและเวียดนาม มีกะบัง 3 ชั้น แต่กลีบเลี้ยงขนาดเล็กกว่า มีต่อมที่โคน กลีบดอก ผลรูปกระสวยติดกัน แห้งแยกกัน ยาว 10-34 ซม. มีช่องอำกำศ เมล็ดยาว
ยาวกว่า ค�าระบุชนิดตั้งตามชื่อดร.ราชันย์ ภู่มา นักพฤกษศาสตร์หอพรรณไม้ 1.5-1.7 ซม. กระจุกขนยาว 5-6 ซม.
กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ผู้ร่วมเก็บตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ พบที่อินเดีย ศรีลังกา พม่า จีน ลาว และเวียดนาม ในไทยพบมากทางภาคเหนือ
กระจายห่าง ๆ ทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ตอนบน ขึ้นตามชายป่าหรือ
โมกบ้�น ในป่าดิบแล้ง และป่าเบญจพรรณ ความสูง 200-1500 เมตร น�้ายางขาวและกระจุก
Wrightia religiosa Benth. ex Kurz ขนในเมล็ดใช้ห้ามเลือด ราก เปลือก และกิ่งบด ทาแก้พิษงูและแมงป่อง
ไม้พุ่ม อาจสูงได้ถึง 5 ม. ใบบาง รูปรี ยาว 2-8 ซม. ก้านใบยาว 1-4 มม. ช่อดอก
ห้อยลง ยาว 1.5-5 ซม. ก้านดอกยาว 0.8-3 ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาว 1-3 มม. โมกร�ชินี
ต่อมโคนกลีบขนาดเล็ก ดอกสีขาว หลอดกลีบดอกยาว 2-4 มม. กลีบรูปไข่กลับ ยาว Wrightia sirikitiae D. J. Middleton & Santisuk
0.5-1 ซม. ไม่มีกะบัง เกสรเพศผู้ติดบนปากหลอดกลีบดอก อับเรณูยาวประมาณ ไม้พุ่มหรือไม้ต้น แตกกอ สูงได้ถึง 10 ม. ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 3-10 ซม.
4 มม. รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาว 6-8 มม. รวมยอดเกสร ผลแยกกัน ยาว ก้านใบยาว 0.4-1 ซม. ช่อดอกยาว 3-5 ซม. ก้านดอกยาว 0.5-1.5 ซม. กลีบเลี้ยง
ได้ถึง 30 ซม. เมล็ดยาวได้ถึง 2 ซม. ขนกระจุกยาว 3.5-4 ซม. รูปสามเหลี่ยมปลายมน ยาว 1.5-2 มม. ดอกสีขำว รูปดอกเข็ม หลอดกลีบดอกยาว
พบที่พม่า ภูมิภาคอินโดจีน มาเลเซีย และฟิลิปปินส์ ขึ้นตามชายป่า ใกล้ล�าธาร 1.4-2 ซม. กลีบรูปไข่หรือรูปขอบขนาน ยาว 1.4-2.5 ซม. กะบัง 3 ชั้น กะบังหน้ำ
ความสูงไม่เกิน 100 เมตร ส่วนมากพบเป็นไม้ประดับ มีทั้งดอกลาและดอกซ้อน กลีบดอกแนบติดกลีบดอกเกือบกึ่งหนึ่ง ปลำยแยกเป็นแฉก ยำว 1-1.2 ซม.
หรือใบด่าง ปลำยแฉกเป็นตุ่ม กะบังระหว่ำงกลีบดอกคล้ำยกะบังหน้ำกลีบดอก แต่ติดที่โคน
กลีบดอก กะบังย่อยออกเดี่ยว ๆ ยำว 2-6 มม. เกสรเพศผู้ติดภายในหลอดกลีบ
โมกใบบ�ง อับเรณูยาวประมาณ 1 ซม. รังไข่มีขนประปราย ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ
2 ซม. รวมยอดเกสร ผลรูปกระสวย กำงออก ปลำยกว้ำง โค้งเล็กน้อย กว้าง
Wrightia lecomtei Pit. 1-1.5 ซม. ยาว 8-15 ซม. มีช่องอำกำศหนำแน่น เมล็ดยาวประมาณ 1.5 ซม.
ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 5 ม. ใบรูปรี รูปขอบขนาน หรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 2.5-15 ซม. กระจุกขนยาวประมาณ 3 ซม.
แผ่นใบบาง ก้านใบยาว 2-5 มม. ช่อดอกยาว 3-7 ซม. มีได้ถึง 10 ดอก ก้านดอก พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือตอนล่างที่นครสวรรค์ ภาคกลางที่
ยาว 1-1.6 ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาว 1.5-2 มม. โคนมีต่อมขนำดเล็กเรียวแคบ สระบุรี ลพบุรี และภาคตะวันออกเฉียงใต้ที่สระแก้ว ขึ้นตามเขาหินปูนเตี้ย ๆ ความสูง
ดอกสีขำวนวลหรืออมเหลือง หลอดกลีบดอกยาว 5-6 มม. กลีบรูปขอบขนานแกม ไม่เกิน 100 เมตร ชื่อชนิดตั้งเพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรม
รูปไข่กลับ ยาว 1-1.5 ซม. กะบังชั้นเดียว ติดระหว่ำงกลีบดอก ปลำยเป็นติ่งยำว ราชินีนาถ
ประมำณ 1 มม. เกสรเพศผู้ติดที่ปากหลอดกลีบดอก อับเรณูยาวประมาณ 6 มม.
มีขนสั้นนุ่ม รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 8.5 มม. รวมยอดเกสร โมกสย�ม
พบที่กัมพูชา ในไทยพบทางภาคกลางตอนล่างที่นครสวรรค์ ภาคตะวันออกเฉียงใต้ Wrightia siamensis D. J. Middleton
ที่จันทบุรี และภาคใต้ที่พัทลุง ขึ้นตามป่าดิบชื้นหรือป่าดิบแล้ง ความสูงระดับต�่า ๆ ไม้พุ่ม สูง 1-3 ม. ใบรูปรีถึงรูปใบหอก หรือแกมรูปไข่ ยาว 2.5-12 ซม. ก้านใบ
เป็นไม้ประดับ คล้ายกับโมกชมพูและโมกน�้าผึ้ง Wrightia spp. ที่เป็นไม้ประดับ
ซึ่งอาจเป็นลูกผสม มีกะบังชั้นเดียว อับเรณูมีขน แต่ใบค่อนข้างเกลี้ยงและขนาด ยาว 2.5-6 มม. ช่อดอกยาว 2-3 ซม. มี 3-5 ดอก ก้านดอกยาว 3-7 มม. กลีบเลี้ยง
รูปไข่ ยาวประมาณ 3 มม. ต่อมโคนกลีบขนาดเล็ก ปลายจักฟันเลื่อย ดอกสีแดง
เล็กกว่าโมกใบบาง
อมชมพู หลอดกลีบดอกยาว 4-5 มม. กลีบรูปขอบขนาน ยาว 1.4-1.5 ซม. กะบัง
3 ชั้น กะบังหน้ำกลีบดอกแนบติดกลีบดอกเกือบตลอดควำมยำว ยาวประมาณ
โมกพะวอ 4 มม. ปลายจักตื้น ๆ กะบังระหว่ำงกลีบดอกยำว 2.7-3 มม. ปลำยแยก 2 แฉก
Wrightia tokiae D. J. Middleton โคนเชื่อมติดกะบังหน้ำกลีบดอก จุดเชื่อมมีกะบังย่อยข้ำงละ 1 อัน เป็นติ่ง ยำว
ไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. ใบรูปไข่ รูปรี หรือรูปขอบขนาน ยาว 5.3-21 ซม. ก้านใบ ประมำณ 0.5 มม. เกสรเพศผู้ติดบนคอหลอด อับเรณูยาวประมาณ 1 ซม. รังไข่เกลี้ยง
ยาว 4-6 มม. ก้านช่อดอกยาว 0.6-1.1 ซม. ก้านดอกยาว 3-5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่กว้าง ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 8.5 ซม. รวมยอดเกสร ผลแยกกัน มีช่องอำกำศ
ยาว 3.5-4.2 มม. ไม่มีต่อมโคนกลีบ ดอกสีเขียวอมเหลือง เปลี่ยนเป็นสีแดงก่อนร่วง และขนละเอียด ยาว 13-15 ซม.
หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 2.5 มม. มีปุ่มกระจายด้านใน กลีบรูปรีกว้าง ยาวประมาณ พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ที่สุราษฎร์ธานี กระบี่ พังงา ขึ้นตามเขาหินปูน
1.3 ซม. ปลายมน ขอบยกขึ้น กะบังชั้นเดียว สีเหลืองติดกันเป็นวงคล้ำยรูปถ้วย ความสูงไม่เกิน 100 เมตร

355

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 355 3/1/16 6:10 PM