Page 384 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

ย่านดาโอ๊ะ
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

เส้นโคนใบข้ำงละ 4-5 เส้น ก้านใบยาว 2-4 ซม. ช่อดอกแบบช่อเชิงหลั่นหรือ
คล้ำยช่อกระจะ รูปพีระมิด ตาดอกรูปรีคล้ายเคียว ยาวประมาณ 1.5 ซม. ก้านดอก
ยาว 1-2 ซม. ใบประดับรูปใบหอก ยาว 0.5-1 ซม. ใบประดับย่อยติดประมาณ
กึ่งกลางก้านดอก กลีบเลี้ยงพับงอกลับ ดอกสีครีมเปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือชมพู
กลีบรูปใบหอก โค้งงอ ยาว 3-4.5 ซม. ด้ำนนอกมีขนปุยสั้นนุ่ม เกสรเพศผู้ 3 อัน
ก้านชูอับเรณูยาว 5-6 ซม. อับเรณูสีแดง เกสรเพศผู้เป็นหมัน 2-3 อัน ยาว 1-2 ซม.
รังไข่มีขน ก้านเกสรเพศเมียยาว 1-2.5 ซม. ฝักรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 15 ซม.
(ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ แสลงพัน, สกุล)
พบที่คาบสมุทรมลายู และภาคใต้ตอนล่างของไทยที่นราธิวาส ขึ้นตามป่าดิบชื้น
ความสูงถึงประมาณ 800 เมตร

เอกส�รอ้�งอิง
Larsen, K. and S.S. Larsen. (1995). Additions to the Leguminosae of Thailand.
Thai Forest Bulletin (Botany) 23: 445-446.
ย่ำนชงโค: ช่อดอกแบบช่อกระจะ แยกแขนง ใบที่โคนปลายแฉกประมาณหนึ่งหรือสองในห้าส่วน ปลายแหลม
ฝักแบน เกลี้ยง (ภาพ: กระบี่ - RP)
ย่�นด�โอ๊ะ
Phanera aureifolia (K. Larsen & S. S. Larsen) Bandyop., Ghoshal &
M. K. Pathak
วงศ์ Fabaceae
ชื่อพ้อง Bauhinia aureifolia K. Larsen & S. S. Larsen
ไม้เถาเนื้อแข็ง มีขนก�ำมะหยี่สีน�้ำตำลหนำแน่นตำมหูใบ แผ่นใบ ช่อดอก และฝัก
หูใบรูปเคียว ยาว 1-1.5 ซม. ใบรูปไข่กว้างเกือบกลม ยาวได้ถึง 20 ซม. แฉกลึก
ไม่เกินกึ่งหนึ่ง ปลายแฉกรูปสามเหลี่ยมกลม โคนรูปหัวใจ เส้นโคนใบข้างละ 5-6 เส้น
ก้านใบยาวได้ถึง 5 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะแยกแขนงสั้น ๆ ตาดอกรูปรียาว
ประมาณ 1 ซม. ก้านดอกยาวประมาณ 1 ซม. ใบประดับรูปใบหอก ยาว 6-8 มม.
ใบประดับย่อยติดใกล้ใต้ฐานดอก กลีบเลี้ยง 3-5 กลีบ ดอกสีขาวเปลี่ยนเป็นสีครีม ย่ำนตีนควำย: ช่อดอกแบบช่อเชิงหลั่นหรือคล้ายช่อกระจะ รูปพีระมิด ดอกหนาแน่น ดอกสีครีม เปลี่ยนเป็นสีเหลือง
กลีบรูปใบพาย ยาว 1.5-1.8 ซม. ขอบจักมน เกสรเพศผู้ 3 อัน ยาวกว่ากลีบดอก กลีบบานโค้งงอ เกสรเพศผู้ 3 อัน (ภาพ: แว้ง นราธิวาส - MP)
เล็กน้อย อับเรณูสีชมพู เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 1-2 อัน รังไข่มีขนยาวสีน�้าตาลหนาแน่น ย่�นนมคว�ย
ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1 ซม. ฝักรูปขอบขนาน ยาว 20-23 ซม. ก้านยาว
ประมาณ 1.5 ซม. มี 4-6 เมล็ด (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ แสลงพัน, สกุล) Uvaria grandiflora Roxb. ex Hornem.
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ตอนล่างที่นราธิวาส ขึ้นตามป่าดิบชื้น วงศ์ Annonaceae
ความสูงถึงประมาณ 300 เมตร เป็นไม้ประดับ ใบสีทองใช้ประดับตกแต่ง ไม้เถาเนื้อแข็ง มีช่องอำกำศ มีขนรูปดำวหรือขนสั้นนุ่มตำมกิ่งอ่อน แผ่นใบ
ด้ำนล่ำง ก้ำนใบ ฐำนดอกนูน กลีบเลี้ยงด้ำนนอก และผล ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน
เอกส�รอ้�งอิง
Larsen, K. and S.S. Larsen. (1995). Additions to the Leguminosae of Thailand. ยาว 11-23 ซม. ปลายแหลมหรือแหลมยาว โคนกลมหรือเว้าตื้น ๆ เส้นแขนงใบข้างละ
Thai Forest Bulletin (Botany) 23: 46-49. 14-17 เส้น ก้านใบยาว 3-7 มม. ช่อดอกออกตรงข้ำมใบ ก้านช่อสั้น ใบประดับ
คล้ำยใบติดที่โคน 1 ใบ ติดกลำงก้ำนช่อ 1 ใบ มีดอกเดียว ก้านดอกยาว 2-3.8 ซม.
ฐานดอกนูนรูปครึ่งวงกลม กลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยมกว้าง ยาว 2-2.5 ซม. ดอกสีน�้ำตำล
แดง โคนมีสีอ่อน กลีบรูปขอบขนานหรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 3.5-4 ซม. เส้นกลีบ
จ�ำนวนมำก ไม่ชัดเจน เกสรเพศผู้สีเหลืองอ่อนเปลี่ยนเป็นสีเข้ม ยาวประมาณ 7 มม.
คาร์เพลมีขนสั้น ผลย่อยมีประมาณ 15 ผล รูปทรงกระบอก ผิวขรุขระเป็นสันยำว
คอดเล็กน้อย ก้านผลยาว 1-2.5 ซม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ กล้วยอ้ายพอน, สกุล)
พบที่พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและภูมิภาคมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ ในไทยพบทาง
ภาคตะวันออกเฉียงใต้ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นตามป่าดิบแล้ง และ
ป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 700 เมตร ส�าหรับ var. flava (Teijsm. & Binn. ex
Miq.) Scheff. หรือกล้วยหมูสังสีนวล ดอกสีขาวนวล กลีบกว้างและสั้นกว่า อาจเป็น
เพียง forma
เอกส�รอ้�งอิง
Sinclair, J. (1953). Notes on Siamense Annonaceae. Gardens’ Bulletin Singapore
ย่ำนดำโอ๊ะ: มีขนก�ามะหยี่สีน�้าตาลหนาแน่นตามหูใบ แผ่นใบ ช่อดอก และฝัก ช่อดอกแบบช่อกระจะแยกแขนงสั้น ๆ 14(1): 44.
ดอกสีขาวเปลี่ยนเป็นสีเหลืองครีม ฝักแบน (ภาพใบและช่อดอก: cultivated - RP; ภาพผล: แว้ง นราธิวาส - MP) ________. (1955). A revision of the Malayan Annonaceae. Gardens’ Bulletin.
Singapore 14(2): 202-203.
ย่�นตีนคว�ย
Phanera ferruginea (Roxb.) Benth.
วงศ์ Fabaceae
ชื่อพ้อง Bauhinia ferruginea Roxb.
ไม้เถาเนื้อแข็ง มีขนสีน�้ำตำลแดงตำมช่อดอก และตำดอก หูใบรูปคล้ำยไต ยาว
1-2.8 ซม. ใบรูปไข่กว้าง ยาว 7-10 ซม. แฉกตื้น ๆ ปลำยแฉกมน โคนเว้ำลึก

364

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 364 3/1/16 6:13 PM