Page 385 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

ยี่โถ
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

มีถิ่นก�าเนิดในจีน ไต้หวัน เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อนและเขตอบอุ่น มีหลาก
สายพันธุ์ที่เกิดจากการผสมระหว่าง L. indica L. กับ L. speciosa (L.) Pers. หรือ
L. fauriei Koehne

เอกส�รอ้�งอิง
de Wilde, W.J.J.O., B.E.E. Duyfjes and P. Phonsena. (2014). Lythraceae. In
Flora of Thailand Vol. 11(4): 565-566.
Qin, H., S.A. Graham and M.G. Gilbert. (2007). Lythraceae. In Flora of China
ย่ำนนมควำย: ดอกสีน�้าตาลแดง โคนมีสีอ่อน ผลย่อยรูปทรงกระบอก ผิวขรุขระเป็นสันยาว (ภาพดอกสีแดงและภาพผล:
ตะรุเตา สตูล - PK); กล้วยหมูสังสีนวล: ดอกสีขาวนวล กลีบใหญ่และสั้นกว่า (ภาพดอกสีขาวนวล: ฉะเชิงเทรา - NK) Vol. 13: 279.
ย�ยแพก
Phymatosorus scolopendria (Burm. f.) Pic. Serm.
วงศ์ Polypodiaceae
ชื่อพ้อง Polypodium scolopendria Burm. f., Microsorum scolopendria
(Burm. f.) Copel.
เฟินอิงอาศัย เหง้าทอดเลื้อย เส้นผ่านศูนย์กลาง 3-5 มม. บางครั้งมีนวล มีเกล็ด
หนาแน่น สีน�้ำตำลด�ำ รูปใบหอก ปลำยเรียวแหลม ยาวได้ถึง 3 มม. ขอบมีขน
ใบรูปไข่หรือคล้ายรูปสามเหลี่ยม ยาวได้ถึง 40 ซม. กว้าง 35-40 ซม. โคนรูปลิ่ม
ขอบเรียบหรือจักเป็นพู 1-6 คู่ แฉกลึกเกือบถึงเส้นกลำงใบ รูปขอบขนาน ยาว
ได้ถึง 20 ซม. กว้าง 3-5 ซม. ปลายเรียวแหลม ขอบเรียบ เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน
ก้านใบยาว 40-50 ซม. กลุ่มอับสปอร์กลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 มม.
เรียงสองแถวแต่ละข้ำงของเส้นใบ กลุ่มอับสปอร์ ด้ำนบนนูน
ยี่เข่ง: ช่อดอกแบบแยกแขนงคล้ายพีระมิด ดอกหลายสี กลีบบางและจีบย่น ก้านกลีบรูปเส้นด้าย มีหลากสายพันธุ์
พบที่แอฟริกา อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ ไต้หวัน ญี่ปุ่น กัมพูชา เวียดนาม (ภาพ: cultivated - RP)
ภูมิภาคมาเลเซีย นิวกินี ฟิลิปปินส์ ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยส่วนมาก
พบทางภาคใต้ และภาคตะวันออกเฉียงใต้ ขึ้นบนต้นไม้หรือโขดหินในป่าดิบชื้น และ ยี่โถ
ป่าพรุ ความสูงระดับต�่า ๆ ใบมีสารคูมาริน (cumarin) มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ Nerium oleander L.
วงศ์ Apocynaceae
สกุล Phymatosorus Pic. Serm. มีประม�ณ 13 ชนิด ในไทยมี 4 ชนิด ชื่อสกุล
ม�จ�กภ�ษ�กรีก “phyma” ตุ่ม และ “soros” เยื่อหุ้มสปอร์ ต�มลักษณะของ ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 6 ม. น�้ายางสีขาว ใบส่วนใหญ่เรียงรอบข้อ
กลุ่มอับสปอร์ที่นูนด้�นบน 3 ใบ ซอกใบมีต่อม ใบรูปขอบขนานถึงรูปแถบ ยาว 5-20 ซม. ปลายแหลมหรือ
แหลมยาว เส้นแขนงใบจ�ำนวนมำก ไม่ชัดเจน แผ่นใบหนา เกลี้ยงหรือมีขนละเอียด
เอกส�รอ้�งอิง ก้านใบสั้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนงสั้น ๆ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปไข่แกม
Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and
Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/ รูปสามเหลี่ยม ยาวได้ถึง 1 ซม. กลีบดอกเรียงซ้อนทับด้ำนขวำในตำดอก ดอกบาน
Lu, S. and H.P. Nooteboom. (2013). Polypodiaceae (Phymatosorus). In Flora รูปแตร สีขาว สีชมพู หรือสีเหลือง หลอดกลีบดอกยาว 1-2 ซม. มี 5 กลีบ รูปรี ยาว
of China Vol. 2-3: 827-828. 1.3-3 ซม. กะบังแฉกลึกไม่เป็นระเบียบ เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดภายในหลอดกลีบดอก
Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1989). Polypodiaceae (Microsorum scolopendria). ช่วงป่อง ก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว 4-6 มม. มีรยำงค์บิดเวียน
In Flora of Thailand 3(4): 533. เป็นขน ยาว 7-9 มม. มี 2 คาร์เพลเชื่อมติดกัน ก้านเกสรเพศเมียยาว 0.7-1.3 ซม.
รวมยอดเกสรเพศเมีย ผลแตกแนวเดียว ยาว 7.5-17.5 ซม. เมล็ดจ�านวนมาก
เรียวแคบ ยาว 4-7 มม. ปลายมีกระจุกขนยาว 0.9-1.2 ซม.
มีถิ่นก�าเนิดทางยุโรปตอนใต้แถบประเทศโปรตุเกส ถึงโมร็อกโก แอฟริกาตอนบน
และจีน เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน มีมากกว่า 400 สายพันธุ์
สกุล Nerium L. มีเพียงชนิดเดียว ชื่อสกุลเป็นภ�ษ�กรีกโบร�ณ “Nerion” ที่ใช้
เรียกยี่โถ ส่วนต่�ง ๆ มีพิษ แม้แต่ควันจ�กก�รเผ� ใช้ภ�ยนอกมีสรรพคุณรักษ�
แผลสด

ยำยแพก: เฟินอิงอาศัย เหง้าทอดเลื้อย บางครั้งมีนวล ขอบใบจักเป็นพู แฉกลึก กลุ่มอับสปอร์กลม เรียงสองแถว เอกส�รอ้�งอิง
แต่ละข้างของเส้นใบ (ภาพ: พรุโต๊ะแดง นราธิวาส - PC) Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 78-79.
Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum
ยี่เข่ง Press, Honolulu, Hawai`i.
Lagerstroemia indica L.
วงศ์ Lythraceae
ไม้พุ่ม อาจสูงได้ถึง 7 ม. กิ่งมักเป็นเหลี่ยม มีขนประปรายตามกิ่ง ช่อดอก
และเส้นแขนงใบด้านล่าง ใบรูปรี รูปไข่กว้าง หรือรูปขอบขนาน ยาว 2.5-7 ซม.
ปลายแหลมหรือมน ปลายมีติ่งแหลม โคนรูปลิ่มกว้างหรือกลม เส้นแขนงใบข้างละ
3-7 เส้น ไร้ก้านหรือมีก้านสั้น ๆ ช่อดอกแบบแยกแขนงคล้ำยพีระมิด ยาวได้ถึง
20 ซม. ฐานดอกยาวประมาณ 1 ซม. เรียบหรือมีริ้ว ไม่มีริ้วประดับ กลีบเลี้ยงยาว
4-5 มม. ดอกสีขาว สีชมพู หรืออมม่วง กลีบเกือบกลม ยาวประมาณ 1-1.5 ซม.
บำงและจีบย่น ก้ำนกลีบรูปเส้นด้ำย ยาว 6-9 มม. รังไข่เกลี้ยง ผลรูปรี ยาว 1-1.2 ซม. ยี่โถ: ใบส่วนใหญ่เรียงรอบข้อ 3 ใบ รูปแถบ กะบังรอบปากหลอดกลีบดอกแฉกลึกไม่เป็นระเบียบ ผลแตกแนวเดียว
(ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ตะแบก, สกุล) (ภาพ: cultivated - RP)

365

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 365 3/1/16 6:14 PM