Page 389 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

มีขนครุยและขนสั้นนุ่ม กลีบเลี้ยงบนรูปไข่ ยาว 4.2-5.2 ซม. ขอบเป็นคลื่น กลีบคู่ข้าง สารานุกรมพืชในประเทศไทย รองเท้านารีอินทนนท์
คล้ายกลีบหลัง ยาว 4.2-4.5 ซม. ช่วงปลายกลีบดอกสีม่วงอมชมพู กลีบดอก
รูปใบพาย ปลายมน ขอบเป็นคลื่น บิดประมาณกึ่งหนึ่ง ยาว 7-8 ซม. ถุงกลีบปาก
ยาว 3.8-5.2 ซม. แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันสีเหลืองอ่อน โคนมีจุดสีม่วงกระจาย
แผ่นกลีบคล้ายรูปสี่เหลี่ยม ยาวประมาณ 1 ซม. รังไข่รวมก้านดอกยาว 5-7.5 ซม.
พบที่จีนตอนใต้ ลาวตอนบน และเวียดนาม ในไทยพบทางภาคเหนือ และ
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ขึ้นใต้ร่มเงาตามเขาหินปูน ความสูง 450-1800 เมตร
ส่วน var. hirsutissimum พบเฉพาะทางตอนบนของอินเดียและพม่า ดอกขนาด
เล็กแต่มีขนยาวกว่า
รองเท้านารีคางกบคอแดง: กลีบดอกมีลายสีเขียวอมน�้าตาลและจุดสีน�้าตาลแดง ปลายกลีบสีม่วงอมชมพู กลีบรูป
ใบพาย แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันสีเหลือง มีแต้มสีเขียว ปลายจักตื้น ๆ (ภาพ: cultivated - PK)
รองเท้านารีอินทนนท์
Paphiopedilum villosum (Lindl.) Stein
ชื่อพ้อง Cypripedium villosum Lindl.
กล้วยไม้อิงอาศัยหรือขึ้นบนหิน ใบรูปแถบคล้ายลิ้น ยาวได้ถึง 42 ซม. ช่อดอก
มีดอกเดียว ก้านช่อยาว 7-24 ซม. ใบประดับรูปรี ปลายมน ยาว 3.5-6.5 ซม.
ดอกสีเหลืองอมน�้าตาล กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อนอมเหลือง กลีบบนด้านในมีปื้นสี
น�้าตาลแดง รูปไข่กลับ ปลายกลีบมน ยาว 4.5-6.5 ซม. ขอบช่วงโคนกลีบพับงอ
กลีบคู่ข้างรูปไข่ ปลายแหลม สีเขียวอ่อน ยาว 3.8-5 ซม. กลีบดอกโค้งเข้า รูปไข่กลับ
แกมรูปใบพาย ปลายจักมน ยาว 4.7-7 ซม. โคนมีขนสีม่วง ขอบมีขนครุย ถุงกลีบปาก
ยาว 4-6 ซม. แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันคล้ายรูปหัวใจ ยาวประมาณ 1.5 ซม. รองเท้านารีดอยตุงกาญจน์: ถิ่นที่อยู่ตามเขาหินปูน ใบรูปแถบ กลีบเลี้ยงบนโคนเรียวแคบ กลีบดอกขอบกลีบเป็นคลื่น
มีตุ่มและขนกระจาย กลางแผ่นเป็นสัน รังไข่รวมก้านดอกยาว 3-6 ซม. แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันสีเหลืองอ่อน มีต่อมนูนใสสีส้มอ่อน (ภาพ: อุ้มผาง ตาก - PK)
พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ พม่าตอนบน และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบทาง
ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขึ้นตามป่าดิบเขา ความสูง 1000-2000 เมตร
แยกเป็น var. annamense Rolfe พบที่จีน ลาว และเวียดนาม ขอบกลีบเลี้ยง
กลีบบนมีสีขาวและมีแต้มม่วงกลางกลีบ var. boxallii (Rchb. f.) Pfitzer กลีบเลี้ยง
กลีบบนมีจุดสีน�้าตาลด�า พบเฉพาะในพม่า และ var. densissimum (Z. J. Liu
& S. C. Chen) Z. J. Liu & S. C. Chen ใบประดับยาวกว่ารังไข่รวมก้านดอกที่
มีขนยาวหนาแน่น กลีบเลี้ยงคู่ข้างขนาดเล็ก พบเฉพาะที่จีนตอนใต้
เอกสารอ้างอิง
Cribb, P.J. (1998). The genus Paphiopedilum. Second Edition. Natural History
Publicaion (Borneo) in association with the Royal Botanic Gardens, Kew.
________. (2011). Orchidaceae (Paphiopedilum). In Flora of Thailand Vol. 12(1):
196-216.
Gruss, O. and L. Roellke. (2003). Paphiopedilum vejvarutianum, eine neue Art aus
Thailand - schon seit langem unbeachtet in Kultur. Die Orchidee 54. Die
Orchidee: 56-59. รองเท้านารีฝาหอย: ดอกสีขาวอมเหลือง มีจุดสีม่วงอมแดงขนาดใหญ่กระจายทั่วไป กลีบเลี้ยงบนด้านกว้างยาวกว่า
Liu, Z., X. Chen and P.J. Cribb. (2009). Orchidaceae (Paphiopedilum). In Flora ด้านยาว เว้าเข้า กลีบดอกรูปรีกว้าง (ภาพ: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - RP)
of China Vol. 25: 33.

รองเท้านารีเหลืองกระบี่: ใบประดับรูปรีแคบ กลีบเลี้ยงบนมีจุดน�้าตาลอมแดงกระจาย กลีบดอกรูปใบหอกกลับ
ขอบเป็นคลื่น มีขนครุย แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันรูปไข่กลับ กลางแผ่นมีต่อมใส (ภาพ: cultivated - SSi)

รองเท้านารีขาวสตูล: ดอกสีขาว มีจุดสีม่วงเป็นทาง กลีบเลี้ยงบนรูปไข่กว้าง กลีบดอกรูปรี ปลายกลีบมนกลม เว้าตื้น
แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมีสีเหลืองแซม ด้านกว้างยาวกว่าด้านยาว (ภาพ: cultivated; ภาพซ้าย - PI, ภาพขวา - RP)

รองเท้านารีคางกบ: กลีบดอกรูปลิ้น ยาว 4.6-6.8 ซม. ขอบกลีบมีจุดสีน�้าตาลแดง ขอบด้านในถุงกลีบปากมีต่อม
แผ่นเกสรเพศผู้ที่เป็นหมันปลายจักโค้งคล้ายรูปเคียว (ภาพซ้าย: เชียงใหม่ - SSi); var. sublaeve กลีบเลี้ยงบนขนาด รองเท้านารีเหลืองตรัง: ถิ่นที่อยู่บนหินปูน ดอกสีขาวอมเหลือง มีจุดสีม่วงกระจาย กลีบเลี้ยงบนรูปไข่กว้าง
เล็กกว่า กลีบดอกไม่บิดงอและมีจุดสีน�้าตาลแดงเฉพาะขอบบน (ภาพขวา: นครศรีธรรมราช - RP) กลีบดอกรูปรีหรือรูปขอบขนาน ขอบกลีบเป็นคลื่น (ภาพ: เขาสก สุราษฎร์ธานี - SN)

369

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 369 3/1/16 6:10 PM