Page 396 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

รามใหญ่

รามใหญ่ สารานุกรมพืชในประเทศไทย สกุล Cascabela Raf. พบในอเมริกาเขตร้อน มี 5 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษาสเปน
Ardisia elliptica Thunb. “cascavel” หรือ “cascabela” หมายถึงระฆังขนาดเล็กตามลักษณะดอก ส่วน
คำาระบุชนิดตั้งตามชื่อพระชาวฝรั่งเศสที่เคยเดินทางเผยแผ่ศาสนาและสำารวจ
วงศ์ Primulaceae พรรณไม้ในบราซิล Andre Thevet (1520-1592)
ไม้พุ่ม ส่วนมากสูงไม่เกิน 4 ม. ใบเรียงเวียน รูปรี รูปขอบขนาน หรือแกมรูปไข่ เอกสารอ้างอิง
ยาว 6-12 ซม. ปลายแหลมหรือมน ขอบเรียบ แผ่นใบมีต่อมกระจาย เส้นแขนงใบ ประชิด วามานนท์. (2536). พรรณพืชทางประวัติศาสตร์ในพระบรมราชวงศ์แห่งกรุงสยาม.
ไม่ชัดเจน ก้านใบยาว 1-1.5 ซม. ช่อดอกคล้ายช่อเชิงหลั่นออกเป็นกระจุกตามซอกใบ วันต้นไม้ประจำาปีแห่งชาติ 2536. กองสวนสาธารณะ สำานักสวัสดิการสังคม กรุงเทพฯ.
เรียงหนาแน่นช่วงปลายช่อ ก้านช่อยาว 1.5-2.5 ซม. ก้านดอกยาว 0.8-1.5 ซม. Middleton, D.J. (1999). Apocynaceae (Thevetia periviana). In Flora of Thailand
กลีบเลี้ยงยาวประมาณ 3 มม. มี 5 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อม แฉกลึกเกินกึ่งหนึ่ง รูปไข่กว้าง Vol. 7(1): 69-70.
ปลายมน มีต่อมกระจาย ขอบมีขนครุย ดอกสีชมพู หลอดกลีบดอกสั้น มี 5 กลีบ
รูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 8-9 มม. ปลายแหลมยาว มีต่อมเป็นแนวประปราย
เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดใกล้โคนหลอดกลีบ ก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปใบหอก ยาว
ประมาณ 5 มม. ปลายเป็นติ่งแหลม ด้านนอกมีจุดโปร่งใสหรือสีน�้าตาลอ่อนกระจาย
รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 6 มม. ผลผนังชั้นในแข็ง เส้นผ่านศูนย์กลาง
ประมาณ 6 มม. สุกสีด�า
พบที่อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ ญี่ปุ่น กัมพูชา เวียดนาม ภูมิภาคมาเลเซีย ร�าเพย: ใบเรียงเวียน รูปแถบ ช่อดอกแบบช่อกระจุก ดอกรูปล�าโพง กลีบดอกบิดเวียน เรียงซ้อนเหลื่อม ผลมี 2 ซีก
ฟิลิปปินส์ และนิวกินี ในไทยพบทางภาคตะวันออกและภาคใต้ ขึ้นตามชายป่าดิบชื้น เชื่อมติดกันคล้ายรูปสามเหลี่ยมกลับ (ภาพ: cultivated - RP)
ใกล้ชายฝั่งทะเล ป่าโกงกาง ป่าชายหาด และเป็นไม้ประดับหรือพืชสมุนไพร บางพื้นที่
กลายเป็นวัชพืช ส่วนต่าง ๆ มีสรรพคุณต้านเชื้อแบคทีเรีย เรด้า
Holmskioldia sanguinea Retz.
สกุล Ardisia Sw. เดิมอยู่ภายใต้วงศ์ Myrsinaceae ปัจจุบันอยู่วงศ์ย่อย Myrs- วงศ์ Lamiaceae
inoideae มีประมาณ 450 ชนิด พบในอเมริกา เอเชีย ออสเตรเลีย และหมู่เกาะ
ไม้พุ่มหรือรอเลื้อย ใบเรียงตรงข้าม รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 3-12 ซม.
แปซิฟิก ในไทยมี 72 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “ardis” ปลายแหลม ตาม ปลายแหลมยาวหรือยาวคล้ายหาง ขอบเรียบหรือจักฟันเลื่อยห่าง ๆ ก้านใบยาว
ลักษณะอับเรณู
0.8-3 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกหรือคล้ายช่อกระจะ ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง
เอกสารอ้างอิง ช่อกระจุกเรียงตรงข้าม 2-6 ช่อ แต่ละช่อมี 1-3 ดอก ก้านดอกยาวได้ถึง 1 ซม.
Chen, J. and J.J. Pipoly. (1996). Myrsinaceae. In Flora of China Vol. 15: 14. ใบประดับคล้ายใบส่วนมากมีตามช่อดอกที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงหลอดกลีบสั้น
Larsen, K. and C.M. Hu. (1996). Myrsinaceae. In Flora of Thailand Vol. 6(2): 128. ปลายแผ่เป็นแผ่นกลมสีส้มหรือเหลือง เส้นผ่านศูนย์กลาง 2-2.5 ซม. ติดทน
ดอกสีส้มอมแดง กลีบรูปปากเปิด หลอดกลีบดอกยาว 1.5-1.7 ซม. โค้งงอ ด้านนอก
มีขนละเอียด กลีบปากกลีบบน 4 กลีบ ขนาดเล็ก กลีบล่างยาวกว่า 2 เท่าของ
กลีบบน เกสรเพศผู้อันสั้น 2 อัน ยาว 2 อัน ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก รังไข่เกลี้ยง
มี 4 ช่อง แต่ละช่องมีออวุลเม็ดเดียว ก้านเกสรเพศเมียยาวเท่า ๆ เกสรเพศผู้ ยอดเกสร
แยก 2 แฉก ผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง แยกเป็น 1-4 ผลย่อย
มีถิ่นก�าเนิดที่อินเดีย และปากีสถาน เป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน ใบและเปลือก
มีสรรพคุณแก้โรคไขข้ออักเสบ โรคบิด ปวดหัว และความดันสูง
สกุล Holmskioldia Retz. เดิมอยู่ภายใต้วงศ์ Verbenaceae มีเพียงชนิดเดียว
หลายชนิดถูกย้ายไปสกุล Karomia รวมถึงเรด้าม่วง K. tettensis (Klotzsch) R.
รามใหญ่: เส้นแขนงใบไม่ชัดเจน ดอกเรียงหนาแน่นช่วงปลายช่อ อับเรณูปลายเป็นติ่งแหลม ด้านนอกมีจุดโปร่งใส
หรือสีน�้าตาลอ่อน ผลสุกสีด�า (ภาพ: สิงหนคร สงขลา - RP) Fern. มีถิ่นกำาเนิดในแอฟริกา แผ่นกลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีม่วง ชื่อสกุลตั้งตาม
นักพฤกษศาสตร์ชาวดัตช์ Theodor Holmskjold (1732-1794)
รำาเพย
Cascabela thevetia (L.) Lippold เอกสารอ้างอิง
Moldenke, H.N. and A.L. Mildenke. (1983). Verbenaceae. A revised handbook
วงศ์ Apocynaceae to the Flora of Ceylon Vol. 4: 476-480.
ชื่อพ้อง Cerbera thevetia L., Thevetia peruviana (Pers.) K. Schum. Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum
Press, Honolulu, Hawai`i.
ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 4 ม. น�้ายางสีขาว ใบเรียงเวียน รูปแถบ ยาว 6-12 ซม. มีต่อม
ตามซอกใบ เส้นใบไม่ชัดเจน ก้านใบสั้น ช่อดอกแบบช่อกระจุก มี 5-8 ดอก บาน
ครั้งละ 1-2 ดอก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว 0.7-1 ซม. ติดทน ดอก
สีเหลือง รูปล�าโพง กลีบดอกเรียงซ้อนทับด้านซ้ายในตาดอก หลอดกลีบดอกยาว
2.5-3 ซม. มี 5 กลีบ รูปขอบขนาน บิดเวียน เรียงซ้อนเหลื่อม ยาวประมาณ 3 ซม.
ด้านในมีขนสั้นนุ่ม กะบังขนาดเล็กอยู่ด้านบนและล่างของเกสรเพศผู้ มีขนสั้นนุ่ม
เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดประมาณกึ่งกลางหลอดกลีบดอก จานฐานดอกสูงประมาณ
1 มม. คาร์เพล 2 อัน เชื่อมติดกันครึ่งล่าง ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยาวประมาณ เรด้า: ช่อกระจุกเรียงตรงข้าม หลอดกลีบเลี้ยงแผ่เป็นแผ่นกลม ด้านนอกมีขนละเอียด (ภาพ: cultivated - RP)
1 ซม. ผลผนังชั้นในแข็ง ยาว 3-5 ซม. 2 ซีกเชื่อมติดกันคล้ายรูปสามเหลี่ยมกลับ
แต่ละซีกมีเมล็ดเดียว แบน มีปีกเล็ก ๆ
มีถิ่นก�าเนิดในอเมริกาเขตร้อน เป็นไม้ประดับทั่วไป มีหลากสายพันธุ์ อนึ่ง ชื่อ
ร�าเพย ได้รับพระราชทานนามจากรัชกาลที่ 3 เพื่อเป็นเกียรติแด่พระองค์เจ้าร�าเพย
ภมรภิรมย์ ภายหลังได้เป็นกรมสมเด็จพระเทพศิรินทร์ทรามาตย์ ในรัชกาลที่ 4 และ
เป็นพระราชชนนีของรัชกาลที่ 5 ซึ่งต่อมาทรงโปรดเกล้าฯ พระราชทานดอกร�าเพย
เป็นตราเครื่องหมายประจ�าโรงเรียนเทพศิรินทร์
เรด้าม่วง: แผ่นกลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีม่วง (ภาพ: cultivated - RP)

376

59-02-089_293-398_Ency new1-3_J-Coated.indd 376 3/1/16 6:13 PM