Page 450 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

แสดสยาม
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

มีขนสั้นนุ่ม มักมีนวล ก้านใบสั้นหรือยาวได้ถึง 1.8 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น
แยกแขนง ก้านช่อยาว 1-2.5 ซม. ใบประดับและใบประดับย่อยขนาดเล็ก ติดทน
ดอกออกตรงข้ามกัน ไร้ก้าน ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5 มม. ด้านนอก
มีขนสั้นนุ่ม กลีบเลี้ยงรูปถ้วย แฉกลึก 5 กลีบ ขอบมีขนครุย เรียงซ้อนเหลื่อมที่โคน
ติดทน ดอกรูประฆัง ส่วนมากมี 4 กลีบ เกสรเพศผู้ 4 อัน ติดใกล้ปากหลอด
ระหว่างกลีบดอก ยื่นพ้นปากหลอดกลีบเล็กน้อย รังไข่มี 4 ช่องไม่สมบูรณ์ มีขนสั้นนุ่ม
พลาเซนตารอบแกนมีปีก ยอดเกสรเพศเมียจักตื้น ๆ 2 พู ผลแห้งแตกเป็น 2 ส่วน
รูปไข่ เส้นผ่านศูนย์กลางยาวได้ถึง 1.2 ซม. มีขนสั้นนุ่ม
พบที่แอฟริกา จีน ไห่หนาน ไต้หวัน เอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และ
ออสเตรเลีย ขึ้นหนาแน่นในป่าโกงกาง มีความผันแปรสูง แยกเป็นหลายชนิดย่อย
เปลือกใช้สมานแผล ห้ามเลือด

แสงแดง: ถิ่นที่อยู่บนเขาหินปูนที่เปิดโล่ง มีขนรูปดาวสั้นนุ่มหนาแน่น ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ช่อดอกแบบ สกุล Avicennia L. เคยอยู่ภายใต้วงศ์ Avicenniaceae และ Verbenaceae
ช่อเชิงลดหรือช่อกระจุกสั้น ๆ ออกเป็นวงรอบกิ่ง (ภาพ: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - MS) ปัจจุบันอยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Avicennioideae มีประมาณ 10 ชนิด พบในเขตร้อน
และกึ่งเขตร้อน ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ แสมดำา A. officinalis L. ปลายใบ
มนกลม ชื่อสกุลตั้งตามนักปราชญ์และแพทย์ชาวเปอร์เซีย Avicenna (980-1037)
เอกสารอ้างอิง
Chen, S.L. and M.G. Gilbert. (1994). Verbenaceae. In Flora of China Vol. 17: 49.

แสงระวี: var. elegans มีขนสั้นนุ่มสีน�้าตาลแดงกระจาย ใบประดับคล้ายใบ (ภาพซ้าย: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - PR);
แสงระวี: var. tenuiflora ส่วนต่าง ๆ มีขนประปราย กลีบเลี้ยงสั้นกว่า (ภาพขวา: ดอยตุง เชียงราย - MB)
แสดสยาม
Goniothalamus repevensis Pierre ex Finet & Gagnep.
วงศ์ Annonaceae
ไม้พุ่ม สูง 1-2 ม. ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 12-16 ซม. ปลายแหลม
แสมขาว: ใบเรียงตรงข้าม ปลายแหลมหรือแหลมมน ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น แยกแขนง ดอกออกตรงข้ามกัน
หรือแหลมยาว โคนรูปลิ่ม แผ่นใบหนา เส้นแขนงใบข้างละ 10-12 เส้น ก้านใบยาว ไร้ก้าน ดอกรูประฆัง เกสรเพศผู้ติดใกล้ปากหลอดกลีบระหว่างกลีบดอก (ภาพ: สมุทรสาคร - PK)
6-8 มม. ดอกออกเดี่ยว ๆ ตามซอกใบที่หลุดร่วงตามกิ่ง ก้านดอกยาวประมาณ 1 ซม.
กลีบเลี้ยงยาว 3-5 มม. เชื่อมติดกันที่โคน ปลายแยกเป็นแฉกรูปสามเหลี่ยม
ขนาดเล็ก ดอกสีชมพูหรือขาว กลีบวงนอก 3 กลีบ รูปไข่ ปลายแหลมยาว ยาว
ประมาณ 2.5 ซม. วงใน 3 กลีบ รูปไข่ ปลายแหลม ยาว 5-8 มม. เรียงประกบกัน
ด้านนอกมีขนละเอียด มีก้านสั้น ๆ ผลย่อยมี 5-10 ผล รูปทรงกระบอก ปลายแหลม
ยาว 2-2.5 ซม. ก้านผลย่อยยาวประมาณ 5 มม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ปาหนัน, สกุล)
พบที่ภูมิภาคอินโดจีน และภาคตะวันออกเฉียงใต้ของไทยที่จันทบุรี ขึ้นตาม
ป่าดิบชื้น ความสูง 600-900 เมตร และเป็นไม้ประดับ
เอกสารอ้างอิง
Saunders, R. and P. Chalermglin. (2008). A synopsis of Goniothalamus species แสมด�า: ปลายใบมนกลม (ภาพ: อ่าวพังงา พังงา - SR)
(Annonaceae) in Thailand, with descriptions of three new species. Botanical
Journal of the Linnean Society 156: 371. แส้ม้าฮ่อ
Dapsilanthus disjunctus (Mast.) B. G. Briggs & L. A. S. Johnson
วงศ์ Restionaceae
ชื่อพ้อง Leptocarpus disjunctus Mast.
ไม้ล้มลุก แตกกอหนาแน่น สูงได้ถึง 1 ม. แยกเพศต่างต้นหรือมีดอกสมบูรณ์เพศ
ร่วมต้น เหง้าทอดเลื้อย มีเกล็ดเรียงซ้อนเหลื่อม ต้นอ่อนมีขนคล้ายขนแกะหนาแน่น
ล�าต้นกลวง เหนียว มีกาบยาว 1-3 ซม. ปลายเรียวแหลม ขอบมีขนคล้ายไหม
ใบขนาดเล็กแนบติดล�าต้น ช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ช่อย่อยแบบช่อเชิงลด
เป็นกระจุกแน่น ใบประดับรูปไข่แคบ สีน�้าตาลแดง ยาว 2-2.5 มม. ช่อดอกเพศผู้

แสดสยาม: ดอกออกเดี่ยว ๆ ตามซอกใบที่หลุดร่วงตามกิ่ง ดอกสีชมพูหรือขาว กลีบเลี้ยงขนาดเล็กเชื่อมติดกันที่โคน มีดอกเดียว กลีบรวมมี 4-6 กลีบ คู่นอกเรียงตรงข้าม รูปเรือ ยาวประมาณ 2 มม.
กลีบดอกวงนอก 3 กลีบ ยาวมากกว่ากลีบวงใน (ภาพ: เขาสอยดาว จันทบุรี - SSi) กลีบในแคบและสั้นกว่าเล็กน้อย เกสรเพศผู้ 3 อัน ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 1.5 มม.
ปลายอับเรณูเป็นติ่งแหลม ช่อดอกเพศเมียมี 3-5 ดอก กลีบรวมมี 6-8 กลีบ สั้นกว่า
แสมขาว ในดอกเพศผู้เล็กน้อย รังไข่มีช่องเดียว ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรแยก 3 แฉก
Avicennia marina (Forssk.) Vierh. ผลแห้งแตกด้านเดียว รูปรี ยาว 0.5-1 มม.
วงศ์ Acanthaceae พบที่จีนตอนใต้ ไห่หนาน ภูมิภาคอินโดจีน และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบ
ชื่อพ้อง Sceura marina Forssk., Avicennia alba Blume ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้
ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 20 ม. กิ่งอ่อนมักเป็นสี่เหลี่ยม ใบเรียงตรงข้าม รูปรีหรือ ขึ้นตามทุ่งหญ้าที่ชื้นแฉะ โดยเฉพาะใกล้ชายทะเลและภูเขาหินทราย ความสูงถึง
รูปไข่ ยาว 2-7 ซม. ปลายแหลมหรือแหลมมน โคนเรียวสอบ แผ่นใบหนา ด้านล่าง ประมาณ 400 เมตร ล�าต้นใช้ท�าไม้กวาด

430

59-02-089_399-488_Ency_new1-3_J-Coated.indd 430 3/1/16 6:26 PM