Page 463 - สารานุกรมพืช ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ E-BOOK โดย พระครูโสภณวีรานุวัตร, ดร. วัดป่า สุพรรณบุรี.

หญ้าประดับดิน
สารานุกรมพืชในประเทศไทย

ความสูง 200-1000 เมตร แยกเป็น var. muricata W. J. de Wilde พืชถิ่นเดียว 1.2 ซม. มี 2-5 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 7 มม. ใบประดับยาวประมาณ 5 มม.
ของไทย พบทางภาคเหนือที่ล�าพูน ตาก ใบขนาดเล็ก หรือแฉกลึก 2-5 พู พูล่างสั้น ใบประดับย่อยยาว 2-3 มม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ 2 มม. ดอกรูปดาว มี 5 กลีบ
และขนาดเล็ก มือจับมีอันเดียว ปลายอับเรณูไม่มีติ่ง เมล็ดมีขนคายละเอียด รูปใบหอก ยาวประมาณ 7 มม. เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูแยกกัน ยาวประมาณ
1.5 มม. อับเรณูติดกันเป็นรูปกรวย ยาวประมาณ 7.5 มม. ก้านเกสรเพศเมียยาว
เอกสารอ้างอิง 6-7 มม. ยอดเกสรเพศเมียรูปแถบ (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ประดับหิน, สกุล)
de Wilde, W.J.J.O. and B.E.E. Duyfjes. (2010). Passifloraceae. In Flora of
Thailand Vol. 10(2): 241-244. พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคใต้ที่นครศรีธรรมราช พัทลุง ตรัง ขึ้นตาม
ก้อนหินใกล้ล�าธารในป่าดิบชื้น ความสูง 200-1400 เมตร ส่วน subsp. laeve
พบที่คาบสมุทรมลายูและสุมาตรา ใบและล�าต้นเกลี้ยง สูงมากกว่า 15 ซม.
เอกสารอ้างอิง
Geddes, E.T. (1927). Contributions to the flora of Siam (Argostemma setosum).
Kew Bulletin 1927: 169.
Sridith, K. (1999). Four new species, a new variety, and a status change in
Argostemma (Rubiaceae) from Thailand. Nordic Journal of Botany 19(2): 178.

หญ้านิ้วมือผี: ใบแฉกลึกเป็นพู ดอกแยกเพศร่วมช่อ ช่อดอกแบบช่อกระจุก ดอกรูประฆัง ขอบกลีบดอก จักชายครุย
ผลรูปรี (ภาพ: ดอยอินทนนท์ เชียงใหม่ - RP)
หญ้าบัวแบ
Xyris kradungensis B. Hansen
วงศ์ Xyridaceae

ไม้ล้มลุก มีไหล แตกกอ สูงได้ถึง 60 ซม. ใบรูปดาบ บิดเวียน ยาว 10-40 ซม.
หญ้าใบหอก: ใบเรียงตรงข้ามตามล�าต้น แต่ละคู่ไม่เท่ากัน รูปใบหอก ดอกรูปดาว กลีบรูปใบหอก ก้านชูอับเรณู
มีลิ้นกาบยาว 0.5-1.5 มม. ก้านช่อดอกยาวได้ถึง 60 ซม. มีสันเป็นริ้ว 1-2 เส้น แยกกัน อับเรณูติดกันเป็นรูปกรวย (ภาพ: เขาบรรทัด ตรัง - RP)
ขอบเรียบ บิดเวียน ช่อดอกรูปรีหรือรูปทรงกระบอก ยาว 0.7-2.2 ซม. ใบประดับ
รูปรีหรือรูปไข่ ยาว 3-7 มม. ใบประดับที่มีดอกมีแอ่งรูปสามเหลี่ยมขนาด หญ้าประดับดิน
ประมาณ 2 มม. กลีบเลี้ยงคู่ข้างรูปใบหอก ยาว 5-7 มม. สันที่ปลายจักสั้น ๆ Hibiscus lobatus (Murray) Kuntze
หรือไม่มี กลีบดอกรูปไข่กลับ ยาว 6-9 มม. ขอบจักชายครุย อับเรณูยาวประมาณ
2 มม. เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันยาวประมาณ 4 มม. ก้านเกสรเพศเมียยาว 5-6 มม. วงศ์ Malvaceae
แยก 3 แฉก ยาวประมาณ 4 มม. ผลสีน�้าตาล รูปไข่กลับ ยาว 4-5 มม. เมล็ดมีสัน ชื่อพ้อง Solandra lobata Murray
ตามยาว 13-18 สัน แนวขวาง 1-2 สัน (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ กระถินทุ่ง, สกุล) ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 70 ซม. มีขนละเอียด ขนยาว และขนรูปดาวประปรายตามกิ่ง
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ภูกระดึง จังหวัดเลย หูใบ ก้านใบ แผ่นใบทั้งสองด้าน ช่อดอก ก้านดอก และกลีบเลี้ยงด้านนอก หูใบ
ขึ้นหนาแน่นตามทุ่งหญ้าที่ชื้นแฉะในป่าเต็งรัง หรือที่โล่งในป่าสนเขา ความสูง รูปใบหอก ยาว 3-8 มม. ใบรูปจัก 3 พู หรือแฉกลึก 3 แฉก ยาวได้ถึง 10 ซม.
300-1300 เมตร ขอบจักซี่ฟันหรือจักมน ก้านใบสั้นหรือยาวเท่า ๆ แผ่นใบ ช่อดอกแบบช่อกระจะ
ออกตามซอกใบสั้น ๆ หรือเป็นช่อยาวตามปลายกิ่งที่ใบลดรูป ยาวได้ถึง 40 ซม.
เอกสารอ้างอิง ก้านดอกยาว 2-2.5 ซม. ปลายก้านมีติ่ง ริ้วประดับคล้ายเกล็ดขนาดเล็ก กลีบเลี้ยง
Phonsena, P., P. Chantaranothai and A. Meesawat. (2013). Revision of Xyris L. แฉกลึก รูปใบหอก ยาว 4-5 มม. ติดทน ดอกสีขาวหรืออมม่วง กลีบรูปขอบขนาน
(Xyridaceae) in Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 41: 125. ยาว 6-7 มม. เส้าเกสรเพศผู้ยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง อับเรณูติดตลอดความยาวเส้าเกสร
ผลรูปไข่แคบ ยาว 0.7-1 ซม. เปลือกบาง มีขนตามรอยประสาน ปลายมีจะงอย
แหลมสั้น ๆ เมล็ดมีขนคล้ายเกล็ด (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ชบา, สกุล)
พบที่แอฟริกา มาดากัสการ์ อินเดีย ปากีสถาน ภูฏาน เนปาล ศรีลังกา ไห่หนาน
และพม่า ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นตาม
ป่าเบญจพรรณ บนเขาหินปูน ความสูง 100-900 เมตร

เอกสารอ้างอิง
Tang, Y., M.G. Gilbert and L.J. Dorr. (2007). Malvaceae. In Flora of China Vol.
12: 294.
หญ้าบัวแบ: ไม้ล้มลุก แตกกอ ใบรูปดาบ บิดเวียน ช่อดอกรูปรีหรือรูปทรงกระบอก กลีบดอกรูปไข่กลับ ขอบจัก
ชายครุย ก้านเกสรเพศเมียแยก 3 แฉก (ภาพ: ภูกระดึง เลย - PPh)
หญ้าใบหอก
Argostemma laeve Benn. subsp. setosum (E. T. Geddes) Sridith
วงศ์ Rubiaceae
ชื่อพ้อง Argostemma setosum E. T. Geddes
ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง 15 ซม. มีขนสั้นนุ่ม หูใบรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 5 มม.
ใบเรียงตรงข้ามตามล�าต้น แต่ละคู่ไม่เท่ากัน รูปใบหอก ยาว 2.5-3 ซม. ใบสั้น ยาว
ประมาณ 8 มม. ขอบมีขนครุยแข็ง ก้านใบยาวประมาณ 3 มม. ก้านช่อดอกยาวได้ถึง หญ้าประดับดิน: ใบจัก 3 พู หรือแฉกลึก 3 แฉก กลีบเลี้ยงติดทน ปลายผลมีจะงอย (ภาพ: ภูผาม่าน เลย - PK)

443

59-02-089_399-488_Ency_new1-3_J-Coated.indd 443 3/1/16 6:29 PM