Page 18 - بررسی و شناسایی روش‌ها و رویکردهای کارآمد آموزش زبان‎فارسی برای اهداف عمومی زبان آموزان غیر‌ایرانی

‫پژوهشنامهی آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان‪ ،‬سال دهم‪ ،‬شمارهی دوم (پیاپی‪ ،)22‬پاییز و زمستان ‪35/1400‬‬

‫‪ .12 .3 .2‬آموزش ارتباطی زبان‪1‬‬
‫تاریخچهی این روش به اواخر سالهای‪ 1960‬برمیگردد که آموزش سنتی زبان در حال تغییر بود‪« .‬روشهای‬
‫ارتباطی در واقع واکنش بر ضد روشهای مصنوعی آموزش زبان دوم است‪ .‬در این روش‪ ،‬تمرکز بر زبان بهعنوان‬
‫هدف اجتماعی و وسیلهی ارتباط صورت میگیرد‪ .‬فقط بر ویژگیهای دستوری و ساختاری زبان تأکید‬
‫نمیشود‪ ،‬بلکه بیشتر بر جنبههای معنایی‪ ،‬کارکردی و ارتباطی آن تأکید میگردد‪ .‬در رویکرد ارتباطی‪ ،‬محور‬
‫یادگیری زبانآموز است‪ .‬زیرا تأکید رویکرد بر نیازها و علایق آنهاست» )‪ (Naemi, 2009, p. 163‬بعضی‬

‫از اصلهای یادگیری که در تمرینات آموزش زبان ارتباطی بازتاب مییابند‪ ،‬عبارت هستند از‪:‬‬
‫‪ -‬اصل ارتباط‪ :‬فعالیتهایی که شامل ارتقای یادگیری ارتباطی واقعی است؛ اصل تکلیف‪ :‬فعالیتهایی که‬
‫در آن زبان برای انجام تکالیف معناداری که یادگیری را بهبود میبخشند‪ ،‬بهکارمیرود؛ اصل معناداری‪ :‬زبانی‬
‫که برای زبانآموز معنادار است‪ ،‬فرایند یادگیری را تقویت میکند‪ .‬این عناصر شرایط مورد نیاز برای بهبود‬
‫یادگیری زبان دوم را نشان میدهند و نه تنها فرایند فراگیری زبان را ‪.(Richards & Rodgers, 2014,‬‬

‫‪p. 90‬‬
‫در این روش تأکید بیشتر بر روی روانی‪2‬تولید زبانی است‪ .‬زیرا توانایی برقراری ارتباط نیازمند چیزی بیش‬
‫از یادگیری ساختارهای زبانی است‪ ،‬چراکه زبان اساس ًا پدیدهای اجتماعی است‪ .‬این امکان وجود دارد که‬
‫زبانآموزان قواعد زبانی را بدانند‪ ،‬ولی بر بهکارگیری زبان توانا نباشند‪ .‬آموزش زبان ارتباطی شامل ایجاد‬
‫مهارتهای زبانی از طریق برهمکنشها و تعاملاتی است که در یک محتوای معنیدار وجود دارد‪ .‬این رویکرد‬
‫در آموزش‪ ،‬فرصتهای واقعی برای یادگیری فراهم میکند که فراتر از تکرار و حفظ الگوهای دستوری به‬

‫صورت جداگانه است‪ .‬مفهوم اصلی رویکرد ارتباطی در آموزش زبان‪ ،‬توانش ارتباطی است‪.‬‬
‫از سالهای ‪ 1990‬به بعد‪ ،‬فعالیتهای منفرد یا توافقشده که آموزش زبان ارتباطی را توصیف میکرد‪،‬‬
‫دیگر در آموزش زبان ارتباطی فعلی وجود ندارد‪ .‬در عوض‪ ،‬آموزش زبان ارتباطی امروز به مجموعهای از اصولِ‬
‫بهطور کلی توافق شده اشاره دارد که بسته به بستر تدریس‪ ،‬سن زبانآموزان‪ ،‬سطح آنها‪ ،‬اهداف یادگیری و‬
‫غیره میتواند به روشهای مختلفی اعمال شود‪ .‬در شیوههای فعلی در آموزش ارتباطی زبان امروزه بیشتر بر‬
‫تسهیل درگیر کردن زبانآموزان در تعاملات و ارتباطات معنیدار‪ ،‬همکاری و اشتراکگذاری اندیشهها و‬
‫تجربهها و نیز استفاده از راهبردهای مؤثر یادگیری و ارتباطی تأکید میشود)‪.(Richards, 2006, p. 22‬‬
‫در ادامهی جنبش آموزش ارتباطی زبان‪ ،‬دو روش فرایندمحور که هدفشان همان دستیابی به توانش ارتباطی‬

‫)‪1. Communicative Language Teaching(CLT‬‬
‫‪2. fluency‬‬