Page 21 - Publicationa15
P. 21
ปาฐกถาพิเศษ โดย ศาสตราจารย์ ดร.วิษณุ เครืองาม 13
ท่านเจ้าอาวาสวัดหนึ่งให้ความเห็นว่า Good Governance ไม่ใช่ ธรรมาภิบาล
นะครับ ท่านอธิบายว่าธรรมาภิบาลแปลว่า ธรรม ย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม
มันไม่ได้เกี่ยวอะไรกับการปกครองบ้านเมือง มันไม่ทันแล้วนะท่านเจ้าคุณ
เพราะไม่มีทางเลือกแล้วครับ ถ้าไม่เอา ธรรมาภิบาล ก็ต้องเอาสุประศาสน์การ
เมื่อท่านไม่เอา สุประศาสน์การ ก็ต้อง ธรรมาภิบาล ก็เลยใช้กันเรื่อยๆ มา
เมื่อมาถึง The Rule of Law นิติสดมภ์ ก็ไม่ดี ไม่มีคนชอบ หลักกฎหมาย
ก็ไม่ เพราะหลักพื้นฐานของกฎหมายฟังแล้วดูทะแม่งๆ หลักทั่วไปแห่งกฎหมาย
บางคนบอกไม่ใช่ ในที่สุดมีคนเสนอเอาค�าเก่า ที่เคยใช้อยู่ก่อน ซึ่งถ้าใครเคยดู
กฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบสันตติวงศ์ สมัยรัชกาลที่ 6 ท่านเคยใช้ค�าๆ หนึ่ง
ในกฎมณเฑียรบาลฉบับนั้น ท่านใช้ค�าว่า หลักนิติธรรม แต่ใช้ในความหมาย
ที่แปลว่ากฎหมาย ไม่ได้วิเศษวิโส ไม่ได้เป็นฟ้าที่อยู่เหนือฟ้า เช่นท่านบอกว่าจึง
สมควรตรากฎมณเฑียรบาลขึ้นไว้เป็นหลักนิติธรรมของแผ่นดิน แสดงว่า เป็น
กฎหมายธรรมดา ไม่ใช่ Rule of Law แต่มันไพเราะ ค�านี้ คนที่เห็นค�านี้ว่า
ไพเราะ และสามารถน�ามาใช้ได้ คือ ศาสตราจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ ท่านบอกว่า
ค�าโน้นก็ไม่เพราะ ค�านี้ ก็ไม่เพราะ ไปเอาค�าเก่าในสมัยรัชกาลที่ 6 มาใช้เถอะ
ว่าหลักนิติธรรม เมื่อท่านใช้ คนก็ใช้ตาม ติดปากมาจนถึงทุกวันนี้ จนกระทั่งคง
ไม่มีใครคิดเป็นอื่นอีกแล้ว วันนี้ก็คือหลักนิติธรรม แต่คนที่ติดใจก็มี ผมเคยสังเกต
หลายครั้ง คุณอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เวลาที่พูดท่านจะเรียกหลักนิติรัฐ นิติธรรม คือ
เอาทั้งสองอย่าง และก็มีผู้ใหญ่บางคนเรียกว่า หลักนิติธรรมรัฐ แปลว่ายังรักพี่
และเสียดายน้อง มันก็ควรจะรักพี่เสียดายน้องอยู่ เพราะเมื่อตอนที่ยกร่าง
รัฐธรรมนูญฉบับ 2550 เป็นการเอาค�าว่าหลักนิติธรรมไปเขียนในรัฐธรรมนูญ
เป็นครั้งแรกของประเทศไทย เถียงกันหนักในสภาร่างรัฐธรรมนูญ ว่าจะเรียก
หลักนิติธรรม หรือ จะเรียกหลักนิติรัฐ พวกที่นิยมอังกฤษ เสนอให้เรียกหลัก
นิติธรรม เพื่อที่จะได้ตรงกับThe Rule of Law พวกที่จบ ฝรั่งเศส เยอรมนี ซึ่ง
ก็เข้าไปอยู่ในคณะกรรมาธิการยกร่างหลายคน เสนอให้ใช้หลักนิติรัฐ เพราะ
เหตุว่าชินกับค�าว่า Legal state ก็มีบ้างพวกที่จบอเมริกา จะให้เรียกว่า Due
process of Law แต่ยังนึกไม่ออกภาษาไทยจะเรียกว่าอย่างไร มีคนเสนอว่า
หลักศุภนิติกระบวน ว่าไปโน้น ผมถามว่าท�าไมจึงเรียก ศุภนิติกระบวน เขาตอบว่า
_17-0315(001-027)1.indd 13 4/27/60 BE 11:52 AM
