Page 68 - เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาการผลิตพืชไร่
P. 68
4. ใช้เป็นวัสดุคลุมดิน เช่น ใบอ้อย ฟางข้าว ใช้คลุมโคนต้น เพื่อป้องกันการระเหยของน้ า โดยเฉพาะ
แปลงผัก มักใช้ฟางคุมก่อนเมล็ดผักงอก เพื่อป้องกันการระเหยน้ าและป้องกันวัชพืชงอก
5. ใช้เป็นวัสดุเพาะเห็ด เช่น การน าฟางข้าว เปลือกถั่วเขียวไปเพาะเห็ดฟาง
6. ประโยชน์ในด้านอื่น เช่น งานประดิษฐ์ โดยน าช่อดอกข้าวฟ่างมาประดิษฐ์เป็นไม้กวาด ท าเป็นช่อ
ดอกไม้ปักแจกันโดยมีการย้อมสี ช่อดอกค าฝอยย้อมสี ท าตุ๊กตาหรือดอกไม้ประดับจากเปลือกข้าวโพด จัดภาพ
ด้วยผลิตภัณฑ์พืช เป็นต้น
สรุป
การเก็บเกี่ยวและการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว เป็นการใช้วิธีการใด ๆ ก็ตามปฏิบัติต่อผลผลิตพืชไร่
เพื่อให้ผลผลิตพืชไร่แยกออกจากต้นพืชและต้องมีวิธีการในการปฏิบัติที่เหมาะสมกับผลผลิต เพื่อให้ผลผลิตของ
พืชไร่มีการสูญเสียทั้งด้านปริมาณและคุณภาพน้อยที่สุด โดยปัจจัยที่มีผลต่อการเก็บเกี่ยวขึ้นอยู่กับชนิดของพืช
ไร่ การปฏิบัติดูแลรักษา และสภาพแวดล้อม การที่จะเก็บเกี่ยวพืชไร่ในช่วงใดต้องดูจากดัชนีการเก็บเกี่ยว โดย
พิจารณาได้จากการประมาณอายุการเก็บเกี่ยวและการเปลี่ยนแปลงของผลผลิต เช่น การเปลี่ยนของสีใบ ล า
ต้น เป็นต้น การเก็บเกี่ยวพืชไร่มี 2 วิธี คือ เก็บเกี่ยวด้วยมือและการเก็บเกี่ยวด้วยเครื่องจักร ก่อนการเก็บเกี่ยว
ผู้ผลิตต้องมีการวางแผนเตรียมการในด้านเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ เตรียมแรงงาน ก าหนดพื้นที่เก็บเกี่ยว และ
จัดท าแผนการเก็บเกี่ยวหรือตารางการปฏิบัติงาน เพื่อให้การเก็บเกี่ยวมีประสิทธิภาพตรงเวลา เกิดความ
สูญเสียของผลผลิตน้อยที่สุด หลังการเก็บเกี่ยวต้องมีการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว เพื่อรักษาคุณภาพของ
ผลผลิต โดยการลดความชื้น นวดหรือกะเทาะเมล็ด ท าความสะอาดเมล็ด และคัดแยกขนาด บรรจุผลผลิต พืช
ไร่แต่ละชนิดจะมีการจัดการที่แตกต่างกัน บางชนิดมีการจัดการอย่างง่าย ๆ บางชนิดต้องการการจัดการหลัง
การเก็บเกี่ยวหลายขั้นตอน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ของการผลิตว่าจะผลิตเพื่อบริโภคหรือผลิตเพื่อใช้เป็น
เมล็ดพันธุ์ หลังการเก็บเกี่ยวจะมีเศษวัสดุเหลือใช้ในฟาร์มเป็นจ านวนมาก เช่น ฟางข้าว ใบอ้อย ต้นข้าวโพด
เศษวัสดุเหลือใช้สามารถไถกลบลงไปในดิน เพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน นอกจากนี้ยังสามารถน าไปใช้
ประโยชน์ได้มากมาย เช่น อาหารสัตว์ เป็นวัสดุเชื้อเพลิง เป็นต้น
เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาการผลิตพืชไร่ รหัสวิชา 20501 – 2202 หน้า 65
