Page 106 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

Quatre demis valent deux unités. (Akademia Francuska)
Cette montre sonne les heures et les demies. (jw.)

b) Demi, semi (pół) przed przymiotnikiem, z którym są połączone łącznikiem,
pozostają nieodmienne, tak jak przysłówki:
Des paupières demi-closes.
Des armes semi-automatiques.
Ta sama zasada dotyczy à demi, z tą różnicą, że nie występuje tu łącznik:
La statue était à demi voilée. (Akademia Francuska)
Przed rzeczownikiem à demi zapisywane jest z łącznikiem: à demi-mot, à demi-corps.

c) Mi (w połowie) jest nieodmienne i łączy się za pomocą łącznika z wyrazem, który
poprzedza:
Pour corriger une indifférence naturelle, je fus placé à mi-distance de la misère et du
soleil. (A. Camus)
Les yeux mi-clos.

189 Feu w znaczeniu „nieboszczyk” odmienia się, jeśli jest poprzedzony rodzajnikiem
określonym lub zaimkiem przymiotnym dzierżawczym:
La feue reine. (Akademia Francuska)
Ma feue mère. (jw.)
Les feus rois de Suède et de Danemark. (jw.)
W pozostałych przypadkach przymiotnik ten pozostaje nieodmienny:
Feu la reine. (Akademia Francuska)
Feu Bélise, sa mère. (Molière)
Feu mes oncles.

190 Fort (silny, mocny) jest nieodmienny, gdy występuje w wyrażeniach se faire fort de,
se porter fort pour:
Elle se fait fort d’obtenir la signature de son mari. (Akademia Francuska)
Elles se font fort de réussir.
Elles se portent fort pour lui.

191 Franc de port (zwolniony z opłat) jest nieodmienne jako wyrażenie przysłówkowe,
jeśli odnosi się do czasownika:
Recevoir franc de port une lettre et un paquet. (Akademia Francuska)
Gdy zaś odnosi się do rzeczownika, przymiotnik franc jest odmienny:
Recevoir une caisse franche de port. (Akademia Francuska)
192 Grand (wielki, duży) jest nieodmienny w niektórych dawnych wyrażeniach, gdzie
występuje przed rzeczownikiem rodzaju żeńskiego, z którym łączy się za pomocą
łącznika:
1
Des grand-mères, des grand-mamans, des grand-tantes, des grand-messes .

1. Zarówno słowniki, jak i praktyka coraz częściej akceptują jednak formę grands-mères w liczbie mnogiej.

106