Page 110 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

202 Niekiedy zaimki przymiotne dzierżawcze nabierają charakteru ekspresywnego i pozwa-
lają mówiącemu podkreślić znaczenie czegoś bądź wyrazić przywiązanie, pogardę,
posłuszeństwo czy ironię względem istoty lub rzeczy, do której dany przymiotnik się
odnosi:
Mon cher papa, pardonne-moi, mon cher papa, la peine que j’ai pu te faire. (M. Pagnol)
Vous voilà encore avec vos projets !
Fermez votre porte !
Oui, mon capitaine.
203 Ogólnie rzecz biorąc, zaimek przymiotny dzierżawczy jest zastępowany rodzajnikiem
określonym, gdy stosunek przynależności jasno wynika z sensu zdania, w szczególności
przed nazwami części ciała, garderoby lub funkcji umysłowych:
Ferme les yeux et tu verras. (J. Joubert)
Prendre quelqu’un par la manche.
Elle perd la mémoire. Il a la fièvre.
Czasami jednak, dla uniknięcia dwuznaczności lub gdy mowa o czymś często się powtarzającym, lub
też gdy rzeczownik jest określony przydawką, używamy zaimków przymiotnych dzierżawczych:
[Lekarz do pacjenta:] Donnez-moi votre bras. (Proszę wyciągnąć rękę.)
Elle a sa migraine.
Un Saxon étendu, sa tête blonde hors de l’eau. (A. Daudet)

204 Gdy chacun nie odnosi się w zdaniu do wprowadzonej uprzednio liczby mnogiej,
to żeby określić posiadanie, używa się form zaimka przymiotnego dzierżawczego
w liczbie pojedynczej, czyli son, sa, ses:
Chacun a son défaut. (J. de La Fontaine)
Gdy zaś chacun odwołuje się do poprzedzającej go formy liczby mnogiej (w pierwszej
lub drugiej osobie) używa się notre, nos, votre lub vos:
Nous suivions chacun notre chemin. (A. de Lamartine)
Vous vous retirerez (…) / Chacun dans vos États. (V. Hugo)
Vous aurez chacun vos peines.
Natomiast gdy odnosi się do trzeciej osoby liczby mnogiej, używa się albo son, sa, ses,
albo leur(s). Wśród językoznawców brak jednoznaczej zgody co do tej zasady:
Ils sont partis chacun de son côté.
Ces livres sont dérangés, mettez-les chacun à sa place. (Akademia Francuska)
Tous les domestiques avaient fui chacun de leur côté. (Voltaire)
Ma mère et ma sœur déjeunaient chacune dans leur chambre. (Fr.-R. de Chateaubriand)

205 Aby wyrazić przynależność czegoś do przedmiotu nieożywionego, stawiamy przed
rzeczownikiem, który nazywa ów przedmiot, zaimek przymiotny dzierżawczy. Jeśli jednak
oba rzeczowniki (tj. posiadający i posiadany) nie wchodzą w skład tego samego zdania
pojedynczego, częściej spotykana jest konstrukcja polegająca na połączeniu rodzajnika
określonego z zaimkiem en:
Quel était donc ce bonheur et en quoi consistait sa jouissance ? (J.-J. Rousseau)
J’aime beaucoup Paris et j’en admire les monuments. (Akademia Francuska)

110