Page 107 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3. Przymiotnik

Grand jest nieodmienny także w następujących wyrażeniach (z których większość jest
używana tylko w liczbie pojedynczej):
grand-chambre, grand-chose, grand-croix, grand-faim, grand-peine, grand-peur,
grand-pitié, grand-route, grand-rue, grand-salle, grand-soif.
193 Haut (wysoki) występuje w znaczeniu przysłówka w wyrażeniu haut la main:
J’en viendrai à bout haut la main. (Akademia Francuska)
Haut i bas (niski) mają podobne zastosowanie w zwrotach wykrzyknikowych:
Haut les mains ! Haut les cœurs ! Bas les armes !

194 Nu (nagi) jest nieodmienny, gdy występuje bez rodzajnika przed rzeczownikami tête,
bras, jambes, pieds, z którymi łączy się za pomocą łącznika:
Aller nu-tête, nu-bras, nu-jambes, nu-pieds.
Jeśli natomiast występuje po rzeczowniku, jest uzgadniany:
Aller la tête nue, les bras nus, les jambes nues, les pieds nus.
Piszemy jednak: la nue-propriété, les nus-propriétaires.

195 Plein (pełen), jeśli występuje przed rzeczownikiem poprzedzonym rodzajnikiem lub
innym określnikiem, pełni funkcję przyimka i pozostaje nieodmienny:
J’avais des fleurs plein mes corbeilles. (V. Hugo)
Avoir de l’argent plein les poches.

196 Possible (możliwy) jest nieodmienny po wyrażeniach le plus, le moins, le meilleur itd.,
w przypadku gdy odnosi się do domyślnego zaimka nieosobowego il:
Faites le moins d’erreurs possible (= qu’il sera possible de faire). (Zróbcie możliwie jak
najmniej błędów.)
Jeśli natomiast odnosi się do rzeczownika, jest uzgadniany:
Vous pouvez tirer sur tous les gibiers possibles. (P. Mérimée)

5. Miejsce przymiotnika w funkcji przydawki

La place de l’adjectif épithète

a) Zasady ogólne

o
197 1 W języku francuskim najdłuższe słowa lub wyrażenia znajdują się z reguły na końcu zdania.
o
2 Ze względów fonetycznych należy unikać nieprzyjemnych dla ucha zbitek przy-
miotników i rzeczowników:
Un feu vif, un cœur sec (a nie: un vif feu, un sec cœur).

o
3 Przymiotnik wstawiony pomiędzy rodzajnik a rzeczownik jest z tym rzeczownikiem
ściśle związany, tworząc z nim całość znaczeniową. Gdy zaś występuje po rze-
czowniku, nazywa jakąś dodatkową cechę lub też uzupełnia go o daną właściwość,
o
uwypuklając ją (porównaj: un grand homme i un homme grand – § 198, 3 ).
107